Άρης Άλμπης: ….. ασφαλώς και συγκινεί πάντα η ποίηση

Συνέντευξη στον Δημήτριο Γκόγκα  

 [Δεν υπάρχουν ποιητικές και αντιποιητικές εποχές. 

Πάντα γράφονταν ποιήματα και τραγούδια. 

Και σ’ ένα άθλιο κελί και σ’ ένα 

ξερονήσι εξορίας και σ’ ένα άνετο σπίτι. 

Και σε ειρήνη και σε πόλεμο.]

Χαλινάρι

Άλογο το συναίσθημα που εύκολα αφηνιάζει,

δύσκολα τιθασεύεται και θέλει να καλπάζει, 

θυμός, οργή, ενθουσιασμός, έρωτας, πόθος, λύπη,

πάθη πολλά, συχνά πυκνά, γεμάτα καρδιοχτύπι.

                              

Αν τ’ άλογό σου αφεθεί χωρίς το χαλινάρι,

και μοναχό του πορευτεί, άβουλε καβαλάρη,

το να γλιτώσεις μια και δυο, θα είναι μόνο τύχη,

ή θα σε ρίξει στο γκρεμό ή άλλους θα κλωτσήσει.

Αν το μυαλό με σύνεση κρατά το χαλινάρι,

ήρεμος είναι ο καλπασμός, ώριμε καβαλάρη.

Μ’ αν το κρατάς πολύ γερά, το άλογο δε φεύγει,

φτωχή και μίζερη η ζωή και νόημα δεν έχει,

πέτρινος πια κι απόκοσμος γίνεσαι αναβάτη,

θα βλέπεις το συνάνθρωπο μονάχα απ’ την πλάτη.

Τον ποιητή Άρη Άλμπη συναντήσαμε στα ελληνικά γράμματα μόλις το 2014 με την ποιητική του συλλογή «Εμμέτρως 1». 132 ποιήματα συνθέτουν το εκδιδόμενο ποιητικό του έργο , αν και από το 2011 δημοσιεύει στο διαδίκτυο και συγκεκριμένα στο ιστολόγιο : http://arisalbis.blogspot.gr. Η ποίησή του είναι γραμμένη με ομοιοκαταληξία και δύσκολα θα εύρει κανείς ποιήματα γραμμένα  σε ελεύθερο στίχο. Επίκεντρο του λόγου του, όπως και ο ίδιος αναφέρει «…ο άνθρωπος, η συμπεριφορά του και η τύχη του… Τα περισσότερα αφορούν ανθρώπους, που είτε τους γνώρισα εκ του σύνεγγυς είτε πρόσεξα τη συμπεριφορά τους, χωρίς να επικοινωνήσω μαζί τους.» Σε αυτή του την προσπάθεια, εμφανής είναι η αναζήτηση  του τρόπου συνύπαρξης  συναισθήματος και λογικής.

Σήμερα, μετά από 30 χρόνια προσφοράς στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατοικεί στη περιοχή της Κόνιτσας.

Η σύντομη επικοινωνία μας είχε ως αποτέλεσμα την συνέντευξη που ακολουθεί . Τον ευχαριστούμε θερμά .

1.  Κύριε Άλμπη θα ξεκινήσω από ένα ερώτημα που αλήθεια με βασανίζει παρ΄όλο που και εγώ ακολουθώ αυτή την πεπατημένη. Την βοήθεια δηλαδή του διαδικτύου για την ανάρτηση, δημοσιοποίηση της ποίησής μου. Πόσο σημαντική θεωρείται την προσφορά του διαδικτύου στην διάδοση του ποιητικού λόγου; Δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι πιο παραδοσιακοί και προσφορότεροι;

      Α.Α: Πριν την εφεύρεση της τυπογραφίας, ελάχιστοι άνθρωποι είχαν πρόσβαση στη γραπτή γνώση, αφού τα βιβλία ήταν χειρόγραφα και ακριβά. Η τυπογραφία αποτελεί μια επανάσταση στη διάδοση της γνώσης, άρα στη μόρφωση, επομένως στον πολιτισμό.  Και το διαδίκτυο αποτελεί μια επανάσταση για τον πολιτισμό. Ταχύτατη διάδοση της γνώσης σ’ όλον τον πλανήτη, άκοπα και πολύ φθηνά.  Οι παραδοσιακοί τρόποι για τη διάδοση του ποιητικού λόγου είναι τα βιβλία, τα περιοδικά και οι ποιητικές βραδιές. Όλα αυτά για λίγους. Τώρα μπορεί οποιοσδήποτε να δημοσιεύει τα ποιήματά του. Ασφαλώς και προτιμώ να κρατώ στο χέρι μου το βιβλίο ή το περιοδικό αλλά πόσοι το αγόραζαν; Το διαδίκτυο είναι πλέον ο προσφορότερος τρόπος. Για τα επικίνδυνα αρνητικά τού διαδικτύου χρειάζεται άλλη συζήτηση.

2. Στην εποχή της τεχνολογίας ξαφνικά ανακαλύψαμε ότι  όλο και περισσότεροι συνάνθρωποί μας  ασχολούνται με την συγγραφή ποίησης.  Αυτό δεν εγκυμονεί κινδύνους για την ίδια την ποίηση.  Μήπως έτσι καταρρακώνονται οι πραγματικά άξιοι ποιητές ή εν τέλει η πραγματική όμορφη ποίηση θα αναδυθεί και θα αποκαλυφθεί μέσα από την πληθώρα των ποιημάτων;

  Α.Α: Δεν είναι κακό να γράφουν πολλοί. Τα λίγα καλά ποιήματα σιγά-σιγά θα ανακαλύπτονται. Και στην προ διαδικτύου εποχή είχαν γραφεί πολλά. Τα καλά ήταν πάντα λίγα. Και οι περισσότεροι καθιερωμένοι ποιητές μπορεί να έχουν μεγάλο  όγκο ποιημάτων αλλά ένα μέρος απ’ αυτά αξίζει.

3. Διαβάζετε σύγχρονους έλληνες ποιητές. Θεωρείται ότι σήμερα έχουμε αντάξιους με αυτούς που μας άφησαν τεράστιο έργο (Σεφέρης, Ρίτσος, Παλαμάς, Σολωμός, Καβάφης, Ελύτης και τόσοι άλλοι) ποιητές. Υπάρχει πλούσιο δυναμικό που μπορεί να συνεχίσει μια ποιητική θαυμαστή παράδοση ;

    Α.Α:  Δεν έχω διαβάσει αρκετούς σύγχρονους. Έχω την αίσθηση ότι εδώ και πολλές δεκαετίες έχει επικρατήσει η ποίηση της πολυλογίας και πολλές φορές της θολούρας. Και κανόνας τα πεζόστιχα. Κείμενα στα οποία λείπει ένας στοιχειώδης ρυθμός για να μπορεί κανείς να τα πει ποιήματα. Υπάρχουν βέβαια εξαιρετικά σε περιεχόμενο κείμενα αλλά δε μπορώ να τα πω ποιήματα.

Η ποιητική μας παράδοση συνεχίζεται, χωρίς προβεβλημένα ονόματα. Ο χρόνος θα δείχνει σιγά-σιγά.

4. Ας έρθουμε όμως σε εσάς και στο έργο σας. Μόλις το 2014 εκδώσατε  την ποιητική συλλογή «Εμμέτρως 1» με 132 ποιήματα. Ποιήματα γραμμένα με ομοιοκαταληξία και μέτρο. Ποιοι είναι οι λόγοι αυτής της εκδοτικής καθυστέρησης; Και γιατί επιλέξατε μία έκδοση θα υποστήριζα ογκώδη. 132 ποιήματα σε μια έκδοση, είναι ένας σημαντικότατος αριθμός.

       Α.Α: Καθαρά τεχνικοί οι λόγοι. Έπρεπε να βρω το χρόνο. Για τη συλλογή προτιμώ μια μεγάλη από 3 ή 4 μικρές.

5. Τα ποιήματά σας όπως και εσείς ο ίδιος λέτε,  διακρίνονται σε πολιτικά, φιλοσοφικά, αισθηματικά κτλ.  Σε όλα, επίκεντρο των στίχων παραμένει ο άνθρωπος, η συμπεριφορά του, η τύχη του. Είχατε σκεφτεί ποτέ να τα εκδώσετε κατά κατηγορία. Να τα ομαδοποιήσετε και να συνθέσετε διαφορετικές ποιητικές συλλογές.

    Α.Α: Ως αναγνώστης προτιμώ τη διαρκή εναλλαγή. Βρίσκω βαρετό να διαβάζω ίδιας προβληματικής ποιήματα. Διαβάζοντας, σημειώνω και επιστρέφω ξανά και ξανά σ’ αυτά που μου αρέσουν. Στη συλλογή μου υπάρχουν αρκετά ποιήματα που συνδυάζουν διαφορετικούς προβληματισμούς.

6.  Από όλα τα στοιχεία που συνθέτουν τον άνθρωπο τι είναι εκείνο που σας εμπνέει περισσότερο ή σας βοηθάει να απελευθερώσετε την έμπνευσή σας; Ο έρωτας, το πάθος, η χαρά, η λύπη ……..

    Α.Α: Η διαρκής προσπάθεια να αναζητάς τον τρόπο συνύπαρξης του συναισθήματος με τη λογική. Σχετικό μου ποίημα «Χαλινάρι».

7.  Και πως ξεκινάτε να γράφετε ένα ποίημα; Ποιες διεργασίες συντελούνται; Θα ήθελα φυσικά να ρωτήσω και πως ξεκινήσατε να γράφετε ποίηση, τις σας παρακίνησε;

     Α.Α: Η παρακίνηση ήρθε από το δάσκαλο της 5ης Δημοτικού. Συμπαθούσα πάντα τα ποιήματα. Αργότερα υπήρξαν λίγες προσπάθειες, έλειπε ο χρόνος.

Το ξεκίνημα ενός ποιήματος: Μια λέξη, μια φράση, μια ιδέα, ένα βλέμμα, ένα δάκρυ, μια φυσική ομορφιά, και κυρίως μια δυνατή εμπειρία, δική μου ή άλλων. Άπειρα τα εναύσματα. Σχετικό «Πώς ξεκινά το ποίημα».

8. Πολλοί λένε ότι ζούμε σε μια αντι-ποιητική εποχή. Παρ΄ όλα αυτά οι ποιήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας είναι όπως και προείπαμε πάρα μα πάρα πολλές. Θεωρώ ότι υπάρχει μια αντίφαση. Εσείς τι λέτε;

    Α.Α: Δεν υπάρχουν ποιητικές και αντιποιητικές εποχές. Πάντα γράφονταν ποιήματα και τραγούδια. Και σ’ ένα άθλιο κελί και σ’ ένα ξερονήσι εξορίας και σ’ ένα άνετο σπίτι. Και σε ειρήνη και σε πόλεμο.

9.  Μπορεί να συγκινήσει  η ποίηση σήμερα;

   Α.Α: Ως συνέχεια της προηγούμενης απάντησης, ασφαλώς και συγκινεί πάντα η ποίηση. Στους ανθρώπους που δε γνώριζαν γραφή και ανάγνωση, η συγκίνηση από τα τραγούδια υπήρχε σε όλες τις καταστάσεις.

10.  Σε πολλά ποιήματά σας αναφέρεστε στην προσπάθεια του ανθρώπου για επιβίωση, στον αγώνα που δίνει με τον ίδιο του τον εαυτό, με την ζωή κτλ. Δεδομένου ότι σήμερα περνάμε δυστυχώς άκρως ανησυχητικές ημέρες και ώρες, θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν πιστεύετε πως οι ποιητές μπορούν με τον λόγο τους να αφυπνίσουν τους ανθρώπους και να του εμψυχώσουν.

     Α.Α: Βεβαίως. Με ποιήματα που φωτίζουν το δρόμο τής αυτογνωσίας.

11.  Τι είναι η Ελλάδα για εσάς, Οι έλληνες ………

    Α.Α: Αν ερχόμουν ως εξωγήινος, έχοντας μελετήσει προηγουμένως όλους τους τόπους τής Γης και όλους τους πολιτισμούς και όλες τις γλώσσες, και ήμουν υποχρεωμένος να διαλέξω μια πατρίδα, δεν θα είχα καμιά επιφύλαξη: Ελλάδα και μόνο. Παρά τα τόσα αρνητικά της.

Από άποψη φυσικής ομορφιάς βέβαια, υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι τόποι. Στις πρώτες θέσεις είναι και η χώρα μας.

Αλλά εκεί που είναι πρώτη είναι ο πολιτισμός και η γλώσσα. Θεωρώ μεγάλη τύχη που γεννήθηκα Έλληνας, κληρονόμος αυτού του μεγαλείου. Δε μιλώ για περηφάνια. Περήφανος μπορεί να αισθάνεται κανείς μόνο για τα δικά του επιτεύγματα κι όχι για τα κατορθώματα των προγόνων του. Σχετικά ποιήματα «Ελλάδα», «Ελληνικά 1» κ.α.

   Για την Ελλάδα που βγήκε από το ζόφο τής τουρκοκρατίας, είναι πραγματικά τεράστιος άθλος ότι επιβίωσε ο ελληνισμός.

   Εδώ πρέπει να γίνει μια διευκρίνιση. Ο ελληνικός πολιτισμός πολεμήθηκε πριν έρθουν οι Τούρκοι. Γκρέμισαν τους ναούς, έσπασαν τα αγάλματα, έκλεισαν τα θέατρα και τις φιλοσοφικές σχολές, κυνήγησαν τους σπουδαγμένους, έκαψαν τα βιβλία,  και τόσα άλλα. Σχετικό ποίημα «Υπατία».

   Οι Τούρκοι εμπόδισαν την έλευση της Αναγέννησης. Δε μπορέσαμε ακόμη να απαλλαγούμε από τα οθωμανικά ήθη. Προχωρούμε πολύ αργά. Αιτία, το υπ’ αριθμόν 1 διαχρονικό μας πρόβλημα, η Παιδεία. Πριν την οικονομία είναι αυτό. Έχουν γίνει προσπάθειες κατά καιρούς, αλλά η Παιδεία παραμένει ζητούμενο. Θα χρειαζόμασταν πολύ χρόνο να μιλήσουμε επ’ αυτού.

12.  Παλαιότερα οι μεγάλοι ποιητές θεωρώ ότι αποτελούσαν και σημεία αναφοράς. Εσείς είχατε κάποια πρότυπα που σας σημάδεψαν, που ήσαν οι δάσκαλοί σας;

    Α.Α: Δε μπορώ να πω ότι είχα κάποια πρότυπα. Από τα σχολικά αναγνώσματα, τη δεκαετία του ’60, με είχαν συγκινήσει αρκετά ποιήματα. Βέβαια εκείνα τα χρόνια ήταν αποκλεισμένοι πολλοί ποιητές.

13.  Να τολμήσω να σας ρωτήσω ποιον θεωρείτε τον μεγαλύτερο έλληνα ποιητή και γιατί; Η υφήλιος νομίζω θεωρεί τον Καβάφη.

Α.Α: Ο μέγας Έλληνας ποιητής είναι ο Όμηρος, ο παγκόσμιος. Τον γνωρίζουν λίγο οι Έλληνες. Το σχολείο υστερεί εδώ. Είχα την τύχη να έχω σύζυγο μια άριστη φιλόλογο, που με μύησε στην ποίηση του Ομήρου. Είπε τα πάντα ο Όμηρος με εξαιρετική τέχνη.

   Τον Καβάφη τον θεωρώ κι εγώ τον καλύτερο από τους σύγχρονους. Από τα δημοσιευμένα επίσημα, τα μισά περίπου, τα θεωρώ πολύ σημαντικά. Θέλω να κάνω μια ιδιαίτερη αναφορά στα ποιήματα «Η σατραπεία» και «Τρώες» που τα ξεχωρίζω ανάμεσα στα αριστουργήματά του.

  Για μερικά καθιερωμένα μεγάλα ονόματα έχω αρκετές ενστάσεις αλλά δεν χρειάζεται να επεκταθώ.

14.  Μέχρι πότε θα έχετε δύναμη να γράφετε ποιήματα;

      Α.Α: Μέχρι το τέλος.

15.  Και έρχομαι στο ερώτημα που κάνω σε όλους τους ποιητές. Τι είναι ποίηση; Ποιος ο ορισμός της;

      Α.Α: Ένα κείμενο θα το πω ποίημα αν πληροί τις εξής προϋποθέσεις: 1) να έχει έναν στοιχειώδη ρυθμό, μια μουσικότητα, δε μιλώ για αυστηρότητα μέτρου, 2) να περιέχει  μεστές λέξεις, να αισθάνεσαι την καλλιέπεια του λόγου 3) να είναι απαλλαγμένο από πλατειασμούς, να έχει δηλαδή κάποια λιτότητα και 4) να είναι κατανοητό. Να μη χρειάζεται να σπάσεις το κεφάλι σου για να καταλάβεις τι θέλει να πει ο ποιητής.

 Ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, λογοτέχνης με όλη τη σημασία τής λέξεως, είχε την ευθύτητα να ονομάσει μια  σειρά εξαιρετικών του  κείμενων «πεζούς ρυθμούς» και όχι ποιήματα.

   Υπάρχει και ο όρος στιχούργημα. Πολλά ποιήματα έχουν ρυθμό αλλά είναι κάπως φτωχά στο περιεχόμενο ή μοιάζουν πολύ κοινότυπα. Τότε μιλούμε για απλά στιχουργήματα. Υπάρχουν πάντως και ωραία στιχουργήματα.

   Όλα αυτά βέβαια είναι υποκειμενικά. Και το μόνο που μένει είναι, αν κάτι αρέσει στον αναγνώστη. Η κατάταξη σε ποίημα ή πεζό είναι θέμα τυπικό.

16.  Και μεγαλώνοντας ο άνθρωπος έρχεται ποιο κοντά στο τέλος. ΘΑΝΑΤΟΣ. Έχετε σκεφτεί την αντιμετώπισή του;

     Α.Α: Ποιος δεν έχει σκεφτεί το θάνατο; Το μόνο που φοβάμαι είναι η αθλιότητα των γηρατειών. Η ανημπόρια και το ενδεχόμενο να υποφέρουν τα παιδιά μου ή άλλοι, εξαιτίας μου.

Είμαι απαλλαγμένος από την προσδοκία μεταθανάτιας ζωής. Τα λέει πολύ ωραία ο Επίκουρος. Βεβαίως πολλοί άνθρωποι με την εδραία πεποίθηση της μεταθανάτιας συνέχειας έχουν καταφέρει να αναμένουν με ευτυχισμένη καρτερικότητα. Ίσως είναι πιο τυχεροί. Σχετικό ποίημα «Βεβαιότητες».

17.  Σήμερα γράφετε κάτι ολοκληρωμένο; Μια καινούργια ποιητική συλλογή; Πως περνάτε τον ελεύθερο σας χρόνο;

Α.Α: Γράφω και δημοσιεύω στο διαδίκτυο τακτικά. Κάποια στιγμή το «Εμμέτρως 2», αν τα οικονομικά το επιτρέψουν.

Ελεύθερος χρόνος: Τον καλό καιρό, χειρωνακτικές εργασίες (χτίσιμο με πέτρα, ξυλουργική, περιποίηση κήπου, δέντρων και ποικίλα άλλα). Κάπου-κάπου ήπιες πορείες στα κοντινά μου βουνά, που λατρεύω (σχετικό ποίημα «Βουνά»), στο ποτάμι, στους χειμάρρους.

Όταν ο καιρός με κλείνει μέσα, ζωγραφική, διάβασμα, διάφορες καλλιτεχνικές ασχολίες και βέβαια η μόνιμη καταφυγή η στιχοποιία.

 Τελειώνοντας ……

Βλέπω τον όγκο των απαντήσεων και μάλλον θα κουραστεί όποιος επιμείνει να τα διαβάσει όλα…

Και το τραγούδι στο χωριό μου προειδοποιεί «άστε παιδιά μ’ να φύγουμε, προτού μας βαρεθούνε»…