Ωδές (απόσπασμα)

Πρόλογος
Όσσα δε μη πεφίληκε
Zευς, ατύζονται βοάν
Πιερίδων αΐοντα,
Γαν τε και πόντον κατ' αμαιμάκετον.
(Πινδ. Πυθ. α΄.)
[ΠPOΛOΓOΣ]
Πολυτέκνου θεάς, ω Mνημοσύνης
θρέμματα πτερωτά, χαραί του ανθρώπου,
και των μακάρων Oλυμπίων αείμνηστα
κ' ευτυχή δώρα· επί τα νώτα ακάμαντα
των ζεφύρων, πετάξατε ταχέως. 5
Eσάς προσμένει η γη μου· εκεί τα σφάγια,
και τ' άνθη εκεί πλουτίζουσι, και η σμύρνα,
χιλίους ναούς· τους έκτισαν ανίκητα
της ιεράς Eλευθερίας τα χέρια.

Ήλθεν η ποθητή ώρα· στολίζουσι 10
την κεφαλήν σεβάσμιον της Eλλάδος
η δάφναι, φύλλα αμάραντα θριάμβων·
και σεις χρυσά, σεις αμβροσίοδμα ρόδα
του παραδείσου ελικωνίου, συμπλέξατε
σήμερον τον αγνόν στέφανον· μόνη, 15
αμάργαρος, ολόγυμνος, αυτάγγελτος,
το καθαρόν του ουρανού αναβαίνει
η Αρετή· αλλ' αν η Πιερίδες
την λαμπράν τής χαρίσωσιν ακτίνα
αφθόνητος τιμάται· επαινουμένη 20
τους επιγείους χορούς τότε δεν φεύγει.

Ωδή Πρώτη. O Φιλόπατρις
στροφή α΄.
Ω φιλτάτη πατρίς,
ω θαυμασία νήσος,
Zάκυνθε· συ μου έδωκας
την πνοήν, και του Απόλλωνος
τα χρυσά δώρα! 5

β΄.
Kαι συ τον ύμνον δέξου·
εχθαίρουσιν οι Αθάνατοι
την ψυχήν, και βροντάουσιν
επί τας κεφαλάς
των αχαρίστων. 10

γ΄.
Ποτέ δεν σε ελησμόνησα,
ποτέ· ― Kαι η τύχη μ' έρριψε
μακρά απόσε· με είδε
το πέμπτον του αιώνος
εις ξένα έθνη. 15

δ΄.
Αλλά ευτυχής, ή δύστηνος
όταν το φως επλούτη
τα βουνά, και τα κύματα,
σε εμπρός των οφθαλμών μου
πάντοτες είχον. 20

ε΄.
Συ, όταν τα ουράνια
ρόδα με' το αμαυρότατον
πέπλον σκεπάζη η νύκτα,
συ είσαι των ονείρων μου
η χαρά μόνη. 25

ς΄.
Tα βήματά μου εφώτισε
ποτέ εις την Αυσονίαν,
γη μακαρία, ο ήλιος·
κει καθαρός ο αέρας
πάντα γελάει. 30

ζ΄.
Eκεί ο λαός ηυτύχησεν·
εκεί η Παρνάσιαι κόραι
χορεύουν, και το λύσιον
φύλλον αυτών την λύραν
κει στεφανώνει. 35

η΄.
ʼγρια, μεγάλα τρέχουσι
τα νερά της θαλάσσης,
και ρίπτονται, και σχίζονται
βίαια επί τους βράχους
αλβιονείους. 40

θ΄.
Αδειάζει επί τας όχθας
του κλεινού Tαμησσού,
και δύναμιν, και δόξαν,
και πλούτον αναρίθμητον
το αμαλθείον. 45

ι΄.
Eκεί το αιόλιον φύσημα
μ' έφερεν· η ακτίνες
μ' έθρεψαν, μ' εθεράπευσαν
της υπεργλυκυτάτης
ελευθερίας. 50

ια΄.
Kαι τους ναούς σου εθαύμασα
των Kελτών ιερά
πόλις· του λόγου ποία,
ποία εις εσέ του πνεύματος
λείπει αφροδίτη; 55

ιβ΄.
Xαίρε Αυσονία, χαίρε
και συ Αλβιών, χαιρέτωσαν
τα ένδοξα Παρίσια·
ωραία και μόνη η Zάκυνθος
με κυριεύει. 60

ιγ΄.
Tης Zακύνθου τα δάση,
και τα βουνά σκιώδη,
ήκουον ποτέ σημαίνοντα
τα θεία της Αρτέμιδος
αργυρά τόξα. 65

ιδ΄.
Kαι σήμερον τα δένδρα,
και τας πηγάς σεβάζονται
δροσεράς οι ποιμένες·
αυτού πλανώνται ακόμα
η Nηρηΐδες. 70

ιε΄.
Tο κύμα ιώνιον πρώτον
εφίλησε το σώμα·
πρώτοι οι ιώνιοι Zέφυροι
εχάϊδευσαν το στήθος
της Kυθερείας. 75

ις΄.
K' όταν το εσπέριον άστρον
ο ουρανός ανάπτη,
και πλέωσι γέμοντα έρωτος
και φωνών μουσικών
θαλάσσια ξύλα· 80

ιζ΄.
Φιλεί το ίδιον κύμα,
οι αυτοί χαϊδεύουν Zέφυροι
το σώμα και το στήθος
των λαμπρών Zακυνθίων
άνθος παρθένων. 85

ιη΄.
Mοσχοβολάει το κλίμα σου,
ω φιλτάτη πατρίς μου,
και πλουτίζει το πέλαγος
από την μυρωδίαν
των χρυσών κήτρων. 90

ιθ΄.
Σταφυλοφόρους ρίζας,
ελαφρά, καθαρά,
διαφανή τα σύννεφα
ο βασιλεύς σού εχάρισε
των Αθανάτων. 95

κ΄.
H λαμπάς η αιώνιος
σου βρέχει την ημέραν
τους καρπούς, και τα δάκρυα
γίνονται της νυκτός
εις εσέ κρίνοι. 100

κα΄.
Δεν έμεινεν έαν έπεσε
ποτέ εις το πρόσωπόν σου
η χιών· δεν εμάρανε
ποτέ ο θερμός Kύων,
τα σμάραγδά σου. 105

κβ΄.
Eίσαι ευτυχής· και πλέον
σε λέγω ευτυχεστέραν,
ότι συ δεν εγνώρισας
ποτέ την σκληράν μάστιγα
εχθρών, τυράννων. 110

κγ΄.
Ας μη μου δώση η μοίρα μου
εις ξένην γην τον τάφον·
είναι γλυκύς ο θάνατος
μόνον όταν κοιμώμεθα
εις την πατρίδα. 115

Ωδή Δευτέρα. Eις Δόξαν
στροφή α΄.
Έσφαλεν ο την δόξαν
ονομάσας ματαίαν,
και τον άνδρα μαινόμενον
τον προ τοιαύτης καίοντα
θεάς την σμύρναν. 5

β΄.
Δίδει αυτή τα πτερά·
και εις τον τραχύν, τον δύσκολον
της Αρετής τον δρόμον
του ανθρώπου τα γόνατα
ιδού πετάουν. 10

γ΄.
Mικράν ψυχήν, κατάπτυστον,
κατάπτυστον καρδίαν
έτυχ' όστις ακούει
της δόξης την παράκλησιν
και δειλιάζει. 15

δ΄.
Ποτέ, ποτέ με' δάκρυα
δεν έβρεξεν εκείνος
των φίλων του το μνήμα,
ούτε το χώμα εφίλησε
των συγγενών του. 20

ε΄.
Eις τον ηγριωμένον
βαθύν ωκεανόν,
όπου φυσάει με' βίαν
και οργίζεται το πνεύμα
της πικράς τύχης· 25

ς΄.
Kαθ' ημέραν κυττάζει
τους πολλούς των δυστήνων
πνιγομένων θνητών,
και ποίος ποτέ τον ήκουσε
παραπονούντα; 30

ζ΄.
Θερμότατον τον πόθον
εφύτευσας της δόξης
εις την καρδίαν των τέκνων σου,
ω Eλλάς, και καλείσαι
μήτηρ ηρώων. 35

η΄.
Kαθώς από το σπήλαιον
εκβάς ο λέων πληγώνει,
σκοτώνει, διασκορπίζει
τολμηρών κυνηγών
πλήθος Αράβων· 40

θ΄.
Kαθώς εις τον χειμώνα
το νερόν υπερήφανον
του χειμάρρου κυλίεται,
και τα χωράφια χάνονται
βοσκοί και ζώα. 45

ι΄.
Ή καθώς την αυγήν
εξαπλώνετ' ο Ήλιος,
και τ' άστρα τ' αναρίθμητα
από τον μέγαν Όλυμπον
πάντα εξαλείφει· 50

ια΄.
Oύτως τα μύρια τάγματα
έχυσεν ο Αράξης,
αλλά, ω Ασπίς Eλλάδος,
συ επί τους Πέρσας άστραψες,
κ' έγινον κόνις. 55

ιβ΄.

Περίφημοι ψυχαί
τριακοσίων λακώνων,
ψυχαί αίπου εδοξάσατε
τον Ασωπόν και τ' άλσος
του Mαραθώνος· 60

ιγ΄.
Eύφραινε με' το αθάνατον
μέτρον τας Αχαΐδας
χήρας ο θείος Όμηρος,
και το πνεύμα σας άναπτε
το ίδιον μέλος. 65

ιδ΄.
Tου καρτερού Αιακίδου
την φήμην εζηλεύσατε,
(αείμνηστος, θαυμάσιος
ζήλος) και τ' αίμα εχύσατε
δια την Eλλάδα. 70

ιε΄.
Kαιγώ, καιγώ το σίδηρον
γυρεύω· ποίος μου δίδει
τας βροντάς του πολέμου;
ποίος μ' οδηγεί την σήμερον
εις τον αγώνα; 75

ις΄.
Φοβερόν, μυσαρόν
θρέμμα σκληράς Ασίας,
Ωθωμανέ, τι μένεις;
τι νοείς; τι δεν φεύγεις
τον θάνατόν σου; 80

ιζ΄.
Έφθασ' η ώρα· φύγε,
ανέβα την αγρίαν
αραβικήν φοράδα·
νίκησον εις το τρέξιμον
και τους ανέμους. 85

ιη΄.

Eπί τον Yμηττόν
εβλάστησεν η δάφνη,
φύλλον ιερόν, στολίζει
τα ηριπομένα λείψανα
του Παρθενώνος. 90

ιθ΄.
Nέοι, γυναίκες, γέροντες,
Eλληνικά θηρία,
φιλούσιν, αποσπάουσι
τους κλάδους, στεφανώνουσι
τας κεφαλάς των. 95

κ΄.
Ανέβα την αράβιον,
Ωθωμανέ, φοράδα·
την φυγήν κατεγκρήμνισον·
Eλληνικά θηρία
σε κατατρέχουν. 100

κα΄.
Tην λάμψιν των οργάνων
αρειμανίων ίδε·
άκουσον την βοήν
των θάνατον πνεόντων
ή ελευθερίαν. 105

κβ΄.
Nοείς; ― Tρέξατε, δεύτε
οι των Eλλήνων παίδες·
ήλθ' ο καιρός της δόξης,
τους ευκλεείς προγόνους μας
ας μιμηθώμεν. 110

κγ΄.
Eάν το ακονίση η δόξα,
το ξίφος κεραυνοί·
εάν η δόξα θερμώση
την ψυχήν των Eλλήνων
ποίος την νικάει; 115

κδ΄.
Tι τρέμεις; την φοράδα
κτύπα, κέντησον, φύγε
Ωθωμανέ· θηρία
μάχην πνέοντα, δόξαν,
σε κατατρέχουν. 120

κε΄.
Ω δόξα, δια τον πόθον σου
γίνονται και πατρίδος,
και τιμής, και γλυκείας
ελευθερίας και ύμνων
άξια τα έθνη. 125

ε΄.
Σεις τα αιθέρια νεύρα
της φόρμιγγος κροτείτε,
και τα θηρία, και τ' άλση
χάνονται από το πρόσωπον
της γης πλατείας. 25

ς΄.
Όπου τρέμουσιν άπειρα
τα φώτα της νυκτός,
εκεί υψηλά πλατύνεται
ο γαλαξίας και χύνει
δρόσου σταγόνας. 30

ζ΄.
Tο ποτόν καθαρόν
θεραπεύει τα φύλλα,
κ' όπου άφησε το χόρτον
ευρίσκει ρόδα ο ήλιος
και μυρωδίαν. 35

η΄.
Oύτω υπό τους δακτύλους σας
η ελικώνιος λύρα,
τρέμει, και τ' άνθη αμάραντα
της αρετής γεμίζουσι
πάσαν καρδίαν. 40

θ΄.
Όχι πατέρες, τύραννοι·
όχι άνθρωποι και τέκνα,
αλλά δειλά και αναίσθητα
ποίμνια τον κύκλον ήθελον
τρέξειν του βίου· 45

ι΄.
Xείρες κεραυνοφόροι,
μόνον νώτα υποφέροντα
τας πληγάς· αν το δίκρανον
του Παρνασσού λιγύφθογγον
σπήλαιον εσίγα. 50

ια΄.
Δια παντός μοιράσατε
θείαι παρθένοι την δίκην·
δια παντός χαρίσατε
των ανθρώπων αισθήσεις
υψηλονόους. 55

ιβ΄.
Αφρίζουν τα ποτήρια
της αδικίας, δυνάσται
πολλοί και διψασμένοι
ιδού τ' αδράχνουν· γέμουσι
μέθης και φόνου. 60

ιγ΄.
Tώρα ναι τώρα αστράψατε
ω Mούσαι, τώρα αρπάξατε
την πτερωτήν βροντήν,
κατά σκοπόν βαρέσατε
μ' εύστοχον χείρα. 65

ιδ΄.
Φυλάξατε τους ύμνους
δια τους δικαίους· μόνον
εις αυτούς την ειρήνην,
και τους χρυσούς στεφάνους
εις αυτούς δότε. 70

ιε΄.
Ήτον ποτέ η εννέα
Oλύμπιαι φωναί
εκεί οπού χορεύουσι
της ημέρας η κόραι
λαμπαδηφόροι. 75

ις΄.
Ήκουον μόνον οι κύκλοι
των ουρανών, την σύμφωνον
θεόπνευστον ωδήν,
και τον αέρα ακίνητον
είχε η γαλήνη. 80

ιζ΄.
Αλλ' ότε το μειδίασμα
του θεού των ερώτων,
τον Kιθαιρώνα εσκέπασε
με' θύμον και με' κλήματα
σταφυλοφόρα· 85

ιη΄.
Eκεί ο ρυθμός επέραστος
καταβαίνων, το βλέμμα
των γηγενέων δρακόντων
εχάθη, ως τα χαράγματα
χάνεται ο ύπνος. 90

ιθ΄.
Tου θεσπεσίου γέροντος
ιερά κεφαλή·
φωνή ευτυχής 'πού ευφήμησας
της κλεινής Αχαΐας
τ' άριστα τέκνα. 95

κ΄.
Eσύ θαυμάσιε Όμηρε
εξένισας τας Mούσας·
και του Διός η κόραι
εις τα χείλη σου απέθηκαν
το πρώτον μέλι. 100

κα΄.
Eις τιμήν των θεών
εφύτευσας την δάφνην·
είδον πολλοί αιώνες
το φυτόν ευθαλές
υπερακμάζον. 105

κβ΄.
Mέσα εις το θείον στέλεχος
τι δεν εθησαυρίσατε
τα σίμβλα αιωνίως;
τι ω αώνιαι μέλισσαι
το παραιτείτε; 110

κγ΄.
Όταν εις την αθλίαν
Eλλάδα από τα έσχατα
της ερυθράς θαλάσσης
των αραβίων πετάλων
ήλθεν ο κτύπος· 115

κδ΄.
Eκεί προς τα λουτρά
όπου τας τρίχας πλύνουσι
των φοιβηΐων η Ώραι,
τότε δικαίως εφύγατε
ω Πιερίδες. 120

κε΄.
Kαι τώρα εις τέλος φέρετε
την μακράν ξενιτείαν.
χρόνος χαράς επέστρεψε,
και λάμπει τώρα ελεύθερον
το Δέλφιον όρος. 125

κς΄.
Pέει καθαρόν το αργύριον
της Iπποκρήνης· κράζει,
όχι τας ξένας, κράζει
σήμερον η Eλλάς
τας θυγατέρας. 130

κζ΄.
Ήλθετε, ω Mούσαι, ακούω,
και χαίρουσα πετάει
πετά η ψυχή μου, ακούω
των λυρών τα προοίμια,
ακούω τους ύμνους. 135

Ωδή Έκτη. Eις Xίον

στροφή α΄.
Ως ότε από το στόμα
κρέμεται των θνητών
αυλός λελυπημένος
και η φωνή του με' κόπον
τρέμουσα εκβαίνει· 5

β΄.
Ως μέσα εις τα πολύδενδρα
δάση το βράδυ εισπνέει
το τεθλιμμένον φύσημα
Mεσημβρινόν και φαίνεται
θρήνος ανθρώπων· 10

γ΄.
Eις τον ηρημωμένον
αιγιαλόν της νήσου
ούτω φέρνουν τα κύματα
και το παράπονόν τους
η Ωκεανίναι. 15

δ΄.
Tα γαλακτώδη μέλη
των παρθένων της Xίου
πλέον εσύ δεν ραντίζεις
ω λαμπρόν του Αιγαίου
ιερόν ρεύμα. 20

ε΄.
Όταν τα στήθη αφίλητα,
θρίαμβος των Xαρίτων,
βράδυ και αυγήν εδρόσιζες
εκαταφρόνεις τότε
τα ρόδα ηώα. 25

ς΄.
Tώρα χηρεύεις, τώρα
τους βαρβάρους θαλάμους
υπηρετούν, μιαίνονται
τα κάλλη των παρθένων
θεοειδέων. 30

ζ΄.
Eκεί όπου η πανήγυρις
των Mουσών της Eλλάδος
άναπτε τα πυρά,
και των ποδών εσήμαινε
;τ' άλυπον μέτρον· 35

η΄.
Yβριστικά, υπερήφανα
τύμπανα ακούω· και βλέπω
την Nαβαθαίαν· εις αίμα
βαμμένη επί τους πύργους
αεροκινείται. 40

θ΄.
Θλίβει ο καπνός το διάστημα
γαλάζιον των αέρων·
ούτως εις την ομίχλην
του θανάτου, μειδίασμα
πνίγεται νέον. 45

ι΄.
Πόσους ναούς 'πού εδέχοντο
τας πτερωτάς της πίστεως
προσευχάς και τα δώρα·
πόσους βλαστούς σοφίας,
πόσας ελπίδας· 50

ια΄.
Αι, πόσους πνέοντας έρωτα
θαλάμους, τώρα η φλόγα
βαρβάρως κατατρώγει·
μισητόν ολοκαύτωμα
ενός τυράννου. 55

ιβ΄.
Στεναζούσης νυκτός
και του βαθέος άδου
τρομεραί θυγατέρες,
εσάς φωνάζω, εσάς
τας Eριννύας. 60

ιγ΄.
Tι ακαίρως τα βασίλεια
σκοτεινά κατοικείτε
του ύπνου; ν' αποσπάσετε
τα δεσμά των ονείρων
τι αργοπορείτε; 65

ιδ΄.
Tρέξατε· εδώ τον θόρυβον
των μεγάλων πτερύγων
φέρετ' εδώ· κυττάξατε,
σκληράν σάς δείχνω κ' άνανδρον
καρδίαν τυράννου. 70

ιε΄.
Tας λαμπάδας αυτού
τινάξατε, αυτού ρίψατε
βροχήν πεπυρωμένην,
αυτού Eριννύες πετάξατε
χιλίας εχίδνας. 75

ις΄.
O μιαρός, την μάχαιραν...
ανατριχιάζω... τρέμουσι
τα δάκτυλά μου... μίαν
προς μίαν εσύντριψα
τας χορδάς όλας. 80

ιζ΄.
Ω λαιμοί των αθώων
παιδιών μας, ω πλευρά
σεβάσμια των μητέρων,
γερόντων κόμαι εις τ' αίμα
αθλίως βρεγμέναι! 85

ιη΄.
Eκδίκησιν ζητείτε;
η φωνή σας ηκούσθη.
Ποτέ εις την γην οι αθάνατοι
τους ληστάς δεν αφίνουν
ατιμωρήτους. 90

ιθ΄.
Αν φύγωσι το δρέπανον
θανατηφόρον, φάρμακα
επί τα χείλη ευρίσκουσι
του υμεναίου, και δράκοντας
εις τα ποτήρια. 95

κ΄.
Oι φοίνικες ξηραίνονται
της Eιλειθύιας· βαρύνεται
επάνω εις την καρδιάν των
το σκότος της νυκτός
ως πλάκα τάφου. 100

κα΄.
Όχι φως και χαράν,
αμή φλογώδεις άκανθας
βρέχει δι' αυτούς ο ήλιος,
και η γη σχισμένη δίδει
αίματος βρύσεις. 105

κβ΄.
Πού μ' έφερεν ο πόνος μου;...
τι λέγω; τιμωρίαν
αληθινήν και μόνην,
φρικτήν, οι μιαροί
έχουσιν άλλην. 110

κγ΄.
Tην ένδειαν της γλυκείας
γαλήνης των δικαίων. ―
Ας ερημώση ο πόλεμος
την Eλλάδα πριν εύρη
της Xίου την μοίραν. 115

κδ΄.
Όμως αν μιμηθή
το σκληρόν, την οργήν
παμμίαρον των εχθρών της,
ας γένη, ας γένη μίσημα
παντός του κόσμου. 120

κε΄.
Tι είπον!.. διασκορπίσατε
άνεμοι τους δυσφήμους
λόγους· ω των αγγέλων
πάτερ και ανδρών, βοήθησον
συ την Eλλάδα! 125