Ελένη Τυρίμου : Η ποίηση, είτε γράφεις, είτε διαβάζεις, ζεις και γεννιέσαι μέσα της……

Πόσο μικρός είναι ο κόσμος! Την Ποίηση της κας Ελένης Τυρίμου,  την γνωρίσαμε τελείως τυχαία, στον προθάλαμο ενός ιατρικού διαγνωστικού κέντρου. Το ένα και μοναδικό ποιητικό της έργο: Ανοιχτό Παράθυρο (Εκδόσεις Πάργα 2012), δέσποζε ανάμεσα στα άλλα ιατρικά και ποικίλης ύλης περιοδικά και βιβλία. Η ποίησή της μας συνεπήρε με την γλυκύτητα των στίχων της και τον πόνο που ανέδυαν,  από προσωπικό της  δράμα και από τα δεινά της ζωής και του πολέμου. Αληθινή και ειλικρινής ποίηση. Ήταν λοιπόν η αιτία να οργανώσουμε ένα μικρό ταξίδι αναζήτησης στο διαδίκτυο και να έρθουμε σε επικοινωνία με την Κα Τυρίμου. Γεννημένη στη Κοινότητα  Αuγόρου της Επαρχίας Αμμοχώστου το 1959, μεγάλωσε με στερήσεις μέσα στα όρια μια πολύτεκνης οικογένειας. Από μικρή η αγάπη της για τα γράμματα την οδήγησε στα μονοπάτια της ποίησης και αργότερα ο χαμός του αγαπημένου της αδελφού, κατά την διάρκεια της Τουρκικής Εισβολής, δημιούργησε επιτακτική την ανάγκη της ποιητικής ενασχόλησης για να εξάγει από τα βάθη της ψυχής της τον πόνο και την θλίψη. Και μόνο αυτό το γεγονός ήταν αρκετό να έχουμε με την γλυκύτατη κα Ελένη Τυρίμου μια ανταλλαγή απόψεων που κατέληξε στην παρακάτω συνέντευξη. Την ευχαριστούμε απλά που μπόρεσε με τις ψυχικές δυνάμεις που έχει να απαντήσει και να μας κάνει κοινωνούς των σκέψεών της που άπτονται της ποιητικής της διαδρομής

v Κρατώ  στα χέρια μου τη μοναδική Ποιητική σας συλλογή : Ανοικτό Παράθυρο.  Ένα έργο ογκώδες, μετρώ 199 ποιήματα σε 260 σελίδες. Σαν να ήθελε ο ποιητής σε ένα μόνο βιβλίο να αποθηκεύσει όλη την σοφία του. Θα ήθελα να αναφερθείτε  σε αυτό σας το βιβλίο, στο αγαπημένο σας δημιούργημα.

Αυτή είναι η πρώτη μου κατάθεση στο λογοτεχνικό χώρο με θέμα ποίηση. Έχω να σας πω όταν έγραφα αυτά μου τα ποιήματα πότε δεν είχα ως πρόθεση για έκδοση ποιητικής συλλογής γιατί αυτά μου τα ποιήματα είναι χρονολογικά γραμμένα και φαντάζεστε πως ήταν τότε οι πληγές. Aιμορραγούσαν.  Τα περισσότερα είναι γραμμένα με τα δάκρυα της ψυχής μου. Τα είχα για μένα κάτι προσωπικό. Όταν μετά από χρόνια, εμπιστευτικά, αφού το έφερε η κουβέντα με μια στενή μου φίλη,   μου ζήτησε να τα διαβάσει και ο κύβος ερρίφθη. Το  συζητήσαμε με ακόμα ένα καλό μας φίλο. Έτσι αυτή η κατάθεση ψυχής βγήκε στην δημοσιότητα που είναι αφιερωμένη στον πολύ αγαπημένο μου αδελφό που δυστυχώς,  γράφτηκε στο μαύρο κατάλογο των Αγνοούμενων της βάρβαρης  Τουρκικής εισβολής,  με αφορμή το προδοτικό πραξικόπημα 15 Ιουλίου 1974.

v Τα ποιήματά σας, εκτός των άλλων, είναι αφιερωμένα στον αδελφό σας Ευαγόρα, ο οποίος αγνοείται από την Τουρκική Εισβολή στην Κύπρο το 1974. Γνωρίζω τον πόνο της απώλειας αγαπημένων προσώπων, όμως σίγουρα μια τέτοια κατάσταση διαφέρει. Κατανοώντας την θλίψη και την πίκρα που μπορεί να προκαλέσει η αναμόχλευση γεγονότων, θα σας ζητούσα και εφ΄ όσον μπορείτε να αναφερθείτε στα γεγονότα που προηγήθηκαν και επακολούθησαν. Πως τα βιώσατε ως έφηβη; Κυρία Ελένη, ένας αγνοούμενος πάντα είναι ένα άδειο πιάτο σε κάποιο οικογενειακό τραπέζι;

Σαν έφηβη πέρασα πολύ πίκρα. Άδικα εφηβικά χρόνια,  αλλά ονειρεύεσαι και άλλα έρχονται και το πιο σκληρό να ευθύνεται ο ανθρώπινος παράγοντας να σου διαμελίζουν τα όνειρα σου σαν έφηβη. Να  βιώνεις μαζί με τους γονείς σου  την φτώχεια,  να μοχθούν για κάτι  καλύτερο για τα παιδιά τους.

Δυστυχώς βίωσα πολύ ψυχοφθόρα χρόνια,  που πάντα θα με ακολουθούν. μονάχα όταν ζήσει κανείς θα νιώσει τι είναι  μια κενή καρέκλα,  ένα πιάτο αδειανό. Είναι μια σφραγίδα στην υπόλοιπη ζωή που δυστυχώς συμβαίνει και σήμερα σε διάφορες μορφές.  Ειλικρινά λέει και ο Χατζής σε ένα τραγούδι του και λεγόμαστε Άνθρωποι;

v Το τραγικό αυτό γεγονός σας οδήγησε να ασχοληθείτε ακόμα πιο έντονα με την ποίηση. Ουσιαστικά προσπαθήσατε να καταγράψετε τον πόνο από τον αδελφικό χαμό αλλά και την θλίψη,  την φρίκη που προκαλεί ο πόλεμος. Πριν το 1974 γράφατε διαφορετικά; Είχατε άλλες πηγές έμπνευσης;

Πριν από τα τραγικά γεγονότα του 1974,  έγραφα δειλά - δειλά  για φτώχεια,  αγάπη,  όνειρα.  Μετά δυστυχώς,  ήταν ανάγκη ψυχής,  ένας τρόπος να επιβιώσω ψυχολογικά,  να εκφράσω αυτά που βίωνα στο στενό περιβάλλον μου αλλά  και γενικότερα.

v Και τελικά φτάνουμε αναπόφευκτα στο μέγα ερώτημα για ένα ποιητή. Τι είναι ποίηση για εσάς; Πως θα την ορίζατε;

Καλή ερώτηση για μένα.  Η ποίηση είναι ένα θείο δώρο, ένα κομμάτι της ζωής μου,  είναι μια μαγεία,  η έξοδος μου στους διάφορους προβληματισμούς,   βιώματα … Εγώ προσωπικά χαλαρώνω γράφοντας ποίηση και  μπορώ μετά πιο ήρεμα να σκεφτώ και να προχωρήσω πιο κάτω στην ζωή.  Η ποίηση, είτε γράφεις, είτε διαβάζεις, ζεις και γεννιέσαι μέσα της…. Ποίηση είναι φωνή, τρόπος εξωτερίκευσης,  επικοινωνίας,   είτε χαράς,  είτε λύπης,  επανάστασης. Είναι οξυγόνο τονωτικό,   κάτι πολύ ωραίο. Δυστυχώς δεν ξέρω εάν είναι σωστό η λάθος,  όμως αυτή με ορίζει , εγώ απλά την υπηρετώ,  ταπεινά όσο την κατέχω.

v Καθώς κυλούν τα χρόνια και περνά η ζωή, ο ποιητής συνεχίζει το έργο του. Συνεχίζει να γράφει χωρίς τις περισσότερες φορές να έχει ως στόχο την έκδοση των δημιουργημάτων του. Εσείς συνεχίζετε να γράφετε; Υπάρχει κάποια έτοιμη ποιητική συλλογή αμπαρωμένη σε κάποιο ντουλάπι στο σπίτι σας;

 Πιστεύω όταν γράφεις δεν σκέφτεσαι την έκδοση.  Γράφεις γιατί κάποιοι λόγοι σε σπρώχνουν να δημιουργήσεις.  Μετά το σκέφτεσαι για δημοσίευση πιστεύοντας πως κάποιοι θα συμμερίζονται όπως εσένα. Να είμαι ειλικρινής  τα ποιήματα μου έχουν διάφορες ημερομηνίες χρονολογικά με τα νέα μου,  που αλλάζουν.

v Τα ποιήματά σας έχουν μια γλυκύτητα και μια ανείπωτη τρυφερότητα. Είναι γεμάτα από αγάπη για τον άνθρωπο και την Ζωή. Κυρία Ελένη θα ήθελα να μου αναφερθείτε στο ρόλο της αγάπης στην ποίησή σας;

Η αγάπη είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ζωή μας. Έχει διάφορες ερμηνείες, λειτουργίες,  εξαρτάται από τι άνθρωπος είναι κάποιος,  πως τελικά την αντιλαμβάνεται.  Για μένα Αγάπη είναι το  Α και το Ω στην ζωή. Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να αγαπάς χωρίς αντάλλαγμα αλλά εξίσου να μην  υπάρχει τόσο εκμετάλλευση σε αυτό. Αγάπη είναι δημιουργία σε ότι έχει σχέση με τα καλό και είναι τόσο ανέξοδη ο καθένας μπορεί να δώσει .

v Η ποιητική σας συλλογή ξεκινά με ένα υπέροχο ποίημα : ΟΝΕΙΡΑ.  Τολμώ να φανταστώ ότι δεν είναι μια τυχαία επιλογή, αλλά μια υπόσχεση στο ανεκπλήρωτο των ανθρώπινων ονείρων και φυσικά και των δικών σας;

Σωστά το σκεφτήκατε.  Πόσοι άνθρωποι φεύγουν,  με ανεκπλήρωτα όνειρα…. είναι και αυτό ένα κομμάτι στο πάζλ της ζωή μας.

v Τι σας κρατούσε και δεν είχατε εκδώσει τα ποιήματά σας μέχρι και το 2012; Οικονομικοί λόγοι, ο φόβος της έκθεσης του ποιητικού σας λόγου; Η κριτική που θα λαμβάνατε; Ο ποιητής πρέπει να στέκεται με φόβο ή με σεβασμό απέναντι στον κριτή; Και τελικά δεν θα πρέπει να υπερασπιζόμαστε τις ποιητικές μας διαδρομές;

Αυτό που με κρατούσε τόσα χρόνια στην αποφυγή μου να δημοσιεύσω,  ήταν το  οικονομικό, ο   φόβο της έκθεσης   για την δουλειά και  το  επίπεδο της μόρφωσης μου. Ο ποιητής πρέπει να στέκεται με σεβασμό απέναντι στον αναγνώστη και στην κριτική του. Αυτός είναι ο καταναλωτής του. Φυσικά και θα πρέπει να υπερασπιζόμαστε τις διαδρομές μας…….. για να δημιουργήσεις κοπιάζεις πνευματικά και πορεύεσαι δύσκολα μέχρι να το φτιάξεις.

v Τα θέματά σας τα αντλείται μέσα από την ίδια την ζωή. Τα προσωπικά βιώματα αλλά και το περιβάλλον που διαμόρφωσε η πολιτεία για να ζήσετε είναι πηγές έμπνευσης. Κυρία Ελένη στο ποίημα σας :Στη μάνα του αγνοούμενου γράφετε: Η καρδιά όσο χτυπά/ να προσμένει να υπομένει….. Αισιοδοξείτε για αίσιο τέλος σε τούτο το θέμα; Αίσιο τέλος μπορεί να είναι και η εύρεση ενός τάφου;

Αίσιο τέλος πια δεν θα έχει. Πικρή η αλήθεια.  Όμως αν  υπήρχαν πιο ανθρώπινοι,  σωστοί χειρισμοί,  πιστεύω τα πράγματα θα ήταν καλύτερα σε αρκετές περιπτώσεις. Τώρα πια και αυτό το θέμα καίει και ότι καίει στην περίπτωση,  πρέπει να κλείσει.  Λυπάμαι πάρα πολύ, λυπάμαι για το όλο θέμα, είναι τόσο λεπτό,  ανθρώπινο…..

v Από μικρή είχατε έφεση στα γράμματα. Αρχίσατε την ενασχόλησή σας με την ποίηση παρακινούμενη από κάποιους δίπλα σας που έβλεπαν την αγάπη αυτή; Υπήρχε κάποιος ή κάποιοι ποιητές που με τα γραπτά τους σας επηρέασαν;

Αγαπητέ κ. Γκόγκα,  με παρακινούσε η ποίηση,  η φιλομάθεια.  Διάβαζα από πολύ  μικρή  λογοτεχνία,  έργα διαφόρων συγγραφέων όπως : Σουρή,  Μαξίμ Γκόρκι,   Καβάφη,  Ρίτσο, Ναζίμ Χικμετ, Π.Νερούδα,  Έλιοτ,   Σαμαράκη κτλ.   Διάβαζα για την αδικία των ανθρώπων μεταξύ τους,  για τη δόξα για το χρήμα ποδοπατώντας ότι πιο όμορφο,  την αγάπη την ζωή, τα όνειρα των παιδιών. Με επηρέασαν όλα τα γεγονότα που έγιναν αφορμή και αιτίες  για  τα δεινά του πολέμου. Κι έτσι στοιχειοθέτησα την ..ποίησή μου. Όλα με επηρέασαν.

v Αυτό που διαπιστώνω είναι  ότι δεν έχετε γράψει κάποιο ποίημα στην Κυπριακό διάλεκτο; Προσπαθήσατε ή θεωρείται ότι η διάλεκτος της Κύπρου αρμόζει καθαρά στην λαϊκή ποίησή της; Εκεί τα εκφραστικά της μέσα αναδεικνύονται καλύτερα;

Πιστεύω η Κυπριακή διάλεκτος αρμόζει στην Λαϊκή ποίηση. Εκεί ξεδιπλώνεται η μαγεία της και η εκφραστικότητά της.  Δεν μπορώ να πω πως  με άφησε ανεπηρέαστη,  έχω γράψει  ποιήματα στην Κυπριακή τοπολαλιά, και μάλιστα τώρα ακόμα πιο πολλά, αλλά είναι αδημοσίευτα.

v Παρατηρώντας την συλλογή και ειδικότερα τις τελευταίες σελίδες, η τοποθέτηση των ποιημάτων έχει γίνει κατά τέτοιο τρόπο σαν να θέλετε να δημοσιοποιήσετε μια ποιητική διαθήκη. Πρώτα αναφέρεστε: στον εγγονό σας (253)μετά στα παιδιά σας (254)  στην συνέχεια στην ποίησή σας,  ακολουθεί ένα άτιτλο όπου λέτε : δεν κάνω τίποτα σπουδαίο αλλά αμέσως δηλώνεται ότι θα παραμείνετε ποιητής (258) και μετά μια αναφορά στο…. μεγάλο ταξίδι. Κυρία Τυρίμου έχετε εξαντληθεί από την ζωή;  Ουσιαστικά δηλώνετε ένα τέλος στην Ποιητική σας ζωή;  Θέλετε να μας μιλήσετε για τα ποιήματα των τελευταίων σελίδων της Ποιητική σας συλλογής;

Νομίζω πως μέχρι το τέλος μας πρέπει να δίνουμε.  Χρωστάμε πολλά.  Κάποιες στιγμές νιώθεις έτσι,  πολύ εξαντλημένος άνθρωπος,  από όλα όσα   μας συμβαίνουν.  Αν πω εξαντλήθηκα είναι σαν να παραδίνομαι

Και αφού η λογοτεχνία μου αρέσει   και με ορίζει,  δεν έχω το δικαίωμα να το πω αυτό.

v Κυρία Τυρίμου, έχετε δώσει το στίγμα σας στην Κυπριακή Ποίηση. Μικρό ή μεγάλο θα το ζυγίσει ο χρόνος και η ανθρώπινη λογική και θα το τοποθετήσει στο ράφι της Ποιητικής Βιβλιοθήκης και Ιστορίας. Είστε ευχαριστημένη από την μέχρι τώρα πορεία σας, από την πορεία των λοιπών πραγμάτων στο νησί μας; Στο ποίημα : ΑΠΟΓΟΗΤΕΥΣΗ (248 σελ)  αυτή  είναι έκδηλη. 

Να είμαι ειλικρινής όχι όσο θα ήθελα.  Όμως θα προσπαθήσω στην πορεία και αν είναι θέλημα θεού και γραφτού μου…….

v Διαβάζετε σύγχρονη Κυπριακή Ποίηση; Παρακολουθείτε την τωρινή σκέψη των Κυπρίων δημιουργών; Πιστεύετε ότι ο ποιητικός λόγος στο νησί μας αντέχει στον χρόνο;

Διαβάζω τώρα πιο πολύ και παρακολουθώ.  Χαίρομαι που όλο και πιο πολλοί ασχολούνται  με την λογοτεχνία γενικότερα. Τα θέματα ποικίλα,  ο καθένας τα τοποθετηθεί όπως νιώθει … Δυστυχώς όμως η ανταπόκριση είναι ελάχιστη και η σχέση δημιουργού - αναγνώστη παρουσιάζει προβλήματα….. Ο σύχρονος άνθρωπος πολλές φορές θεωρεί ότι η ποίηση δεν είναι χρήσιμη…… Και ο ποιητικός λόγος ενώ είναι δυνατός φαντάζει αδύναμος…..

Πιστεύω πως θα έπρεπε να αναφερθούμε και στο τραγούδι. γιατί το τραγούδι είναι ποίηση,  γιατί μέσω του τραγουδιού μπορούμε να απλώσουμε δίκτυα για ποίηση,  για νέους ποιητές,  με διάφορους στίχους για μελοποίηση. Το τραγούδι μπορεί να απλώσει την ποίηση σε όλες τις ηλικίες και σε όλα τα στρώματα του λαού ………………   

Αγαπητέ Γκόγκα σας ευχαριστώ γιατί μέσα από αυτή την συνέντευξη μου δόθηκε η ευκαιρία να πω ορισμένα πράγματα, τις σκέψεις μου ….