Συνέντευξη με την ποιήτρια Καλλιόπη Ιωάν. Δημητροπούλου

Άνθρωπε....

Δωροδόκησα τη λήθη μου

για να σε συναντήσω

Σε βρήκα

στης απόχης σου τα δίχτυα

να σπαρταράς τα γκρίζα

με το καμάκι

χορεύοντας στο πλάι σου.....

γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας 

Η ποιήτρια  Καλλιόπη Ιωάν. Δημητροπούλου γεννήθηκε στην περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας. Όπως αναφέρει η ίδια «σε έναν ευλογημένο τόπο». Σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική, Ψυχολογία στη Φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Θεολογία στο ίδιο Πανεπιστήμιο.  Ζει στην Αθήνα και εργάζεται στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Γνωρίσαμε τον ποιητικό της λόγο τελείως αναπάντεχα,  μέσω  των διαδρομών μας στο αχανές διαδίκτυο. Και εκεί, μέσα από τους στίχους της κατορθώσαμε έστω και για λίγο να ταξιδέψουμε  και να μοιραστούμε τις ανησυχίες και τους φόβους της. «Οι κοινωνικές αδικίες, ο υποδουλωμένος σύγχρονος άνθρωπος, η καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ο εξευτελισμός του αδύναμου, το αδούλωτο πνεύμα αλλά και η φύση,  ο έρωτας, τα ανθρώπινα πάθη, ο ανθρώπινος πόνος, ο θάνατος …» αποτελούν τις εστίες έμπνευσης της.

Κατά καιρούς,  ποιήματά της,  έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και λογοτεχνικές σελίδες του διαδικτύου, ενώ  έχει διακριθεί και  σε ποιητικούς διαγωνισμούς………….
Την ευχαριστούμε θερμά για την προθυμία της να απαντήσει στις ερωτήσεις μας.

Ø  Γεννηθήκατε και όπως αναφέρετε στο βιογραφικό σας, μεγαλώσατε  στους καταπράσινους κάμπους της Ολύμπιας γης και στις παράκτιες  αμμουδιές του Ιονίου. Μπορείτε να μας μιλήσετε πιο συγκεκριμένα για την σχέση σας με την γενέτειρά σας και τον τρόπο με τον οποίο σάς επηρέασε τόσο στην ζωή σας, όσο και στην γραφή, τον ποιητικό σας λόγο;

Κ.Δ: Με αφορμή αυτή την συνέντευξη, θέλω να σας ευχαριστήσω τόσο για την συμβολή σας στα λογοτεχνικά δρώμενα του τόπου -σε αυτή τη δύσκολη εποχή- όσο και για την φιλοξενία μου στις λογοτεχνικές σελίδες σας. Ναι, είχα την μεγάλη τύχη να γεννηθώ και να μεγαλώσω σε έναν ευλογημένο τόπο (την ευρύτερη περιοχή της Αρχαίας Ολυμπίας)  που, αν κάποιος αφουγκραστεί και βιώσει τις ομορφιές του, δεν μπορεί παρά να είναι ευτυχισμένος και να "γίνει" ποιητής με την ευρύτερη έννοια του όρου. Η φυσικότητα του ανθρώπου νομίζω,  έγκειται στη διαμεσολαβημένη από τη “γλώσσα” σχέση του ανθρώπου με τη φύση. Tο τοπίο "βιώνεται" ως τόπος και τρόπος ζωής. O ήλιος, η θάλασσα, ο αέρας, η βροχή,  το χώμα, οι πέτρες, τα δένδρα, οι μυρωδιές της λεμονιάς, τα χρώματα των λουλουδιών, όλα εξυψώνονται σε σύμβολα της λογοτεχνικής γραφής έτοιμα να υπηρετήσουν τον ποιητικό σκοπό και να μεταμφιεστούν σε αισθητικά και ιδεολογικά δημιουργήματα.  «Πάντα ανοιχτά πάντ’ άγρυπνα τα μάτια της ψυχής μου» μάς εξομολογείται ο ποιητής μας  Δ. Σολωμός.  Nους, ψυχή, καρδιά, εμπειρικό και ιστορικό βίωμα, φιλοσοφική ενατένιση, η Ολύμπια ανάμνηση-επιταγή  του αρχαιοελληνικού παρελθόντος, όλα αυτά είναι τα στοιχεία που συμμετέχουν στην πρόσληψη και απόδοση της Ολύμπιας φύσης (ρεαλιστικά ή μεταμφιεσμένα) στα ποιητικά μου κείμενα.Η μεγάλη μου αγάπη για την Ελληνική  γλώσσα, γίνεται θεραπαινίδα στην απόδοση αυτή. Η γλώσσα μας - πλήρης σημασιών και συμβόλων-, σημασιοδοτεί την φύση και γίνεται η ίδια προϊόν του τρόπου και της ευαισθησίας με την οποία το "ποιητικό υποκείμενο" συλλαμβάνει  και εξυψώνει το "αντικείμενο φύση". Προς επίρρωσιν των προαναφερθέντων παραθέτω την θέση του Γ. Σεφέρη: "Aν η σχέση του λογοτέχνη με την εποχή του είναι βιωματική και οργανική δεν πρέπει να μας εκπλήσσουν οι ποικίλες οπτικές γωνίες του χώρου και του χρόνου μέσα από τις οποίες διαθλάται η εικόνα του φυσικού περιβάλλοντος στο λογοτεχνικό κείμενο" .

ΛΙΟΓΕΝΝΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

Με ξύπνησαν νωρίς οι αγρύπνιες μου

ξεχύθηκα στο μπαλκόνι

τα βλέφαρα πινέλο                                                                                                                                                                                                      

Μόλις ξημέρωνε ζωγραφιστά

απ΄όλες τις γραμμές τ' ορίζοντα

ο Σελενίκος* γελαστός

νωχελικά μού κλείνει μάτι

σιμά του η Ανατολή

ρουφάει  δειλά το υγρό του δάκρυ

στο Βαρκό* τρεχούμενα νερά

στήνουν χορό με τα βατράχια

κροάσματα ξεφωνητά

στ΄ανάκρουσμα της νύφης μέρας

ο ήλιος άρχοντας φλερτάρει

με το Μαζέικο* λοφίσκο

στήνοντας κουβεντολόι

με του Αηλιά* τα λιόδεντρα

μηνύματα εικαστικά

στο παραθέρισμα του νου

για το λιογέννητο

της φύσης

 -της ζωής μας-

Ρούφηξα μια γουλιά

απ΄το φλυτζάνι της

Δροσιά καλημέρα

Ξημέρωσε

από  παντού

γειτονιές καλημέρες.

*(τοποθεσίες στην γενέτειρά μου)

Αύγουστος 1994

Ø  Διαβάζω πως έχετε σπουδάσει  Φιλοσοφία, Παιδαγωγική, Ψυχολογία και Θεολογία. Όλες αυτές οι επιστήμες σίγουρα έχουν συνδετικούς κρίκους. Θα ήθελα να ρωτήσω πως αποφασίσατε την σπουδή της Θεολογίας; Ακούγεται  (μπορεί και να κάνω λάθος) παράξενο για μια γυναίκα να σπουδάζει Θεολογία. Και πιστέψτε με δεν έχει να κάνει με αντιφεμινιστές σκέψεις;

Κ.Δ: Για όλα ευθύνεται, νομίζω, το ανήσυχο και άγρυπνο πνεύμα της ιδιοσυγκρασίας μου και η μεγάλη αγάπη μου για το βιβλίο . Δεν ασπάζομαι την θέση σας για "το παράξενο"΄ούτε το "μια γυναίκα να σπουδάζει Θεολογία". Δεν είναι θέμα φύλου. Ο σύγχρονος άνθρωπος -και ιδιαίτερα ο εκπαιδευτικός - οφείλει να είναι  πολύπλευρος, πολυδιάστατος και να διαθέτει πλουραλισμό απόψεων-ιστορικών βιωμάτων πέρα από την επιστημονική του κατάρτιση για να μπορεί να καταλήξει με κριτική σκέψη και να ξεφύγει από το επίπλαστο και το κατευθυνόμενο. Ο καθηγητής ,ο δάσκαλος προτιμώ, το οφείλει απέναντι στα μάτια του 17χρονου μαθητή του που σε έναν κόσμο χωρίς πυξίδα χρειάζεται την κατανόηση και καθοδήγηση στους προβληματισμούς του και στα αγωνιώδη  υπαρξιακά και άλλα ερωτήματά του. Βέβαια την πολυδιάστατη γνώση-άποψη-μόρφωση (διαμόρφωση προσωπικότητας εννοώ)  δεν την αποκτάς απαραίτητα μέσα από την Πανεπιστημιακή εκπαίδευση, χρειάζεται να την κυνηγάς και να την ανακαλύπτεις και συνεχώς και μέσα από πολλές πτυχές και δράσεις του παρόντος και του παρελθόντος.

Ø  Ως εκπαιδευτικός, αγαπάτε τα παιδιά. Η ενασχόλησή σας με την ποίηση, έχει βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση;  Μιλάτε για ποίηση με τους μαθητές σας;

Κ.Δ: Ως άνθρωπος αγαπώ τα παιδιά. Προϋπήρχε η αγάπη μου για το παιδί και αυτό στάθηκε το βασικό κίνητρο  για να επιλέξω την  διδασκαλία και ως  επαγγελματική δραστηριότητα (η διδασκαλία είναι και πολλά άλλα).Το θέτετε απόλυτα, δεν αγαπούν όλοι οι εκπαιδευτικοί τα παιδιά (ευτυχώς δεν είναι πολλοί αυτοί πιστεύω) αν και θα έπρεπε να είναι το βασικότερο κριτήριο στην επιλογή της ενασχόλησης  με οποιονδήποτε τρόπο με το παιδί.. Επίσης η αγάπη μου για το παιδί προϋπήρχε της ενασχόλησής μου με την ποίηση. Οφείλουμε να παλεύουμε πρώτα για να είμαστε Άνθρωποι και μετά δάσκαλοι ή ποιητές!                                    Ναι προσπαθώ με κάθε τρόπο -πέρα απο την διδασκαλία της Λογοτεχνίας ως μάθημα στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου- να τούς μεταλαμπαδεύσω την αγάπη μου για την ποίηση και την Ελληνική γλώσσα. Συχνά ένα σύνθημα στον τοίχο του σχολείου, ένα δίστιχο ενός εφηβικού μουσικού ακούσματος επάνω στο θρανίο, ένας χιουμοριστικός στίχος στον πίνακα της τάξης, αξιοποιείται ποιητικά και γίνεται το εφαλτήριο για να μιλήσουμε για τον ποητικό λόγο του Καβάφη, του Σεφέρη,του Ελύτη, του Ρίτσου. Επίσης μια δημιουργική συνήθεια- παιχνίδι ετυμολογίας σπάνιων λέξεων θα έλεγα- που αρκετές φορές ξεκινάει από μια συντροφιά συναδέλφων στο διάλειμμα, καταλήγει ως παιχνίδι- διδασκαλία στην τάξη. Η χαρά μου είναι απερίγραπτη όταν την επόμενη ημέρα κάποιοι μαθητές "με δοκιμάζουν λεξιλογικά" με δύσκολες λέξεις που έχουν συναντήσει, ή έχουν ανατρέξει σε λεξικά να βρουν...και το παιχνίδι συνεχίζεται...στην τάξη...στους διαδρόμους της εφημερίας...στο διαδίκτυο...

Ø  Έχετε βραβευτεί σε ορισμένους ποιητικούς διαγωνισμούς. Πόσο θετικά λειτουργεί μια διάκριση και πως μπορείτε να διαχειριστείτε μια ποιητική επιτυχία;

Κ.Δ: Ο ίδιος ο διαγωνισμός ως θεσμός και η πληθώρα των συμμετεχόντων είναι  πιο σημαντικά  για την προαγωγή της Λογοτεχνίας από την  διάκριση. Αυτό που ακούμε πάντα από την κριτική επιτροπή είναι το πιο ελπιδοφόρο νομίζω! Δυσκολεύονται να επιλέξουν  γιατί υπάρχουν πολλά και εξίσου ''καλά" ποιήματα και γι' αυτό υπάρχουν και πολλές ισοβαθμίες. Οι πρόσφατες συμμετοχές και διακρίσεις μου σε λογοτεχνικούς διαγωνισμούς έχουν να κάνουν με εσωτερικές επιταγές. Αισθάνομαι πως μέστωσε η ανάγκη μου να στρατευτώ κοινωνικά και με αυτόν τον τρόπο. Ο ποιητικός λόγος μπορεί να ποιηθεί καταγγελτικός, διεκδικητικός, καυστικός, πολιτικός, απαξιωτικός, επαναστατικός, ερωτικός και από όλα τούτα  έχει ανάγκη η εποχή μας. Όσο για την διαχείριση μιας ποιητικής επιτυχίας θα επαναλάβω αυτό που προανέφερα:  Οφείλουμε να παλεύουμε πρώτα για να είμαστε Άνθρωποι και μετά  ποιητές!      

                              

Ø  Εσείς έχετε ως μητέρα γη την Ολύμπια γη και τις αμμουδιές του Ιονίου. Τα ποιήματά σας πως γεννιούνται; Από πού εμπνέεστε; Ποια θέματα σας απασχολούν συνήθως; Πως γεννιέται ένα ποίημά σας;  Και κυρίως από πού εμπνέεστε;

Κ.Δ: Ο τόπος και ο τρόπος που μεγάλωσα μού δίδαξαν πως πρώτα από όλα χρειάζεται να ''έχουμε" τον εαυτό μας. Περιδιαβαίνοντας  συχνά τον αρχαιολογικό χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας ένιωθα μια υπέρμετρη γαλήνη και εσωτερική ευρυθμία. Παλεύω να την διατηρήσω ως πάγια κατάσταση. Αγναντεύοντας το απέραντο γαλάζιο στους ορίζοντες του Ιονίου ένιωθα μια τεράστια ελευθερία στην ψυχή και στο πνεύμα μου.Παλεύω να τα διατηρώ ως σημαία μου. Είναι αυτά που προσπαθώ να καταθέσω στο χαρτί. Οι κοινωνικές αδικίες, ο υποδουλωμένος σύγχρονος άνθρωπος, η καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ο εξευτελισμός του αδύναμου, το αδούλωτο πνεύμα αλλά και η φύση,  ο έρωτας, τα ανθρώπινα πάθη, ο ανθρώπινος πόνος, ο θάνατος  -η ίδια η ζωή δηλαδή- αποτελούν εστίες έμπνευσης.

Σας παραθέτω ένα αδημοσίευτο ποίημά μου

ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ

Άνθρωπε....

Δωροδόκησα τη λήθη μου

για να σε συναντήσω

Σε βρήκα

στης απόχης σου τα δίχτυα

να σπαρταράς τα γκρίζα

με το καμάκι

χορεύοντας στο πλάι σου

Δε με αντίκρυσες

στο μεγαλείο της ήττας σου ποδηλατούσες

τους κύκλους της φθοράς σου διανύοντας

Τέτοια αδεξιότητα στο ήθος

Θε μου

ούτε Συ

δεν την αντέχεις.

Ø  Οι ποιητές που αποτέλεσαν βάση, έναυσμα για να ξεκινήσετε ήταν οι πατριάρχες της Ελληνικής Ποίησης; (Ελύτης, Καβάφης, Σεφέρης , Ρίτσος κτλ) ή απλώς η ποίηση προϋπήρχε μέσα σας και κάποια στιγμή ξεχύθηκε ως λάβα;

Κ.Δ: Στα σχολικά μου χρόνια είχα την τύχη να γνωρίσω προσωπικά -στα τελευταία χρόνια της ζωής του- τον συντοπίτη μου ποιητή Τάκη Σινόπουλο. Θυμάμαι αμυδρά την τελευταία αποχαιρετιστήρια συνομιλία μαζί του φεύγοντας από την Ηλεία για την Αθήνα. Λίγες ώρες αργότερα πληροφορήθηκα  από το ραδιόφωνο την είδηση του θανάτου του και αναφορές για το  ποιητικό του έργο. Δεν είχα συνειδητοποιήσει λόγω ηλικίας πόσο σπουδαίος ποιητής ήταν. Αυτό το γεγονός με παρακίνησε να ψάξω, να διαβάσω την ποίησή του και να ανακαλύψω την μαγεία του ποητικού λόγου. Μετά ακολούθησε ο Ελύτης και λίγο αργότερα ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος κ.ά.

Ø  Έχετε εκδώσει κάποια ποιητική συλλογή;      Συμμετείχατε σε συλλογικό έργο; Υπάρχει κάποια κίνησή σας για μελλοντική δραστηριότητα στον τομέα αυτό ή δεν σας ενδιαφέρει.

Κ.Δ: Γράφω πολλά χρόνια και έχω στο συρτάρι μου αρκετές καταθέσεις ψυχής. Πολλά ποιήματα τα έγραψα με αφορμή την επιμέλεια  σχολικών γιορτών και επετείων. Δεν έχω κάνει καμιά κίνηση για κάποια έκδοση, ίσως δεν έχει ωριμάσει ακόμα η ιδέα μέσα μου. Έχει δρομολογηθεί η συμμετοχή μου σε συλλογικό έργο.

Ø  Θα μου επιτρέψετε να ρωτήσω την τυπική ερώτηση που κάνω σε όλους τους ποιητές και ποιήτριες. Τι είναι ποίηση για εσάς; Τι αισθάνεστε όταν γράφετε και ποιος ο σκοπός της ποίησή σας;

Κ.Δ:  Θα σας απαντήσω με στίχους (αδημοσίευτο)

ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ Η ΤΕΧΝΗ

κραυγές

πληγώματα

ασώματα κεφάλια

εξαγνισμοί επαίτες

στ' ανόσια πάθη θεία δίκη

η εποχή τετέλεσται

κύμβαλον αλαλάζον

οι οδυρμοί πασών των γενεών

στοιβάζονται με μιας στο τώρα

κι εγώ

μονάχος μου πορεύομαι

στην τέχνη ετούτη καταφεύγω

στα θέλγητρά της

το σκήνωμά μου εναποθέτω

της Ποίησης η τέχνη

μετάλλαξη

στο καταχείμωνο

το αγγελτήριο του θανάτου

από φενάκη

φάρμακο

κι η παρωδία

σε ωδή.

Ø  Πιστεύετε ότι ο ποιητικός λόγος στην εποχή μας είναι δυνατός; Πως μπορούν οι ποιητές να επηρεάσουν την πραγματικότητά μας; 

Κ.Δ: Θα δανειστώ τα λόγια μιας καλής μου φίλης που τα ασπάζομαι πλήρως: "Μακάρι η ποίηση να μπορούσε να αλλάξει καταστάσεις! Συνειδήσεις όμως ίσως μπορεί".                               Πιστεύω στον δυναμικό λόγο της σύγχρονης ποίησης και της τέχνης γενικότερα.

Ø  Διαβάζετε σύγχρονους έλληνες ποιητές. Πιστεύετε ότι στο σύνολο της ποίησης που επικρατεί η άποψη ότι ΕΧΟΥΝ ΓΡΑΦΕΙ ΟΛΑ, ο ποιητικός λόγος των σημερινών ποιητών έχει θέση;

Κ.Δ: Η τέχνη (με όλες της τις μορφές) οφείλει να είναι παρούσα ιδιαίτερα σήμερα.  Μα πώς μπορούμε να σωπάσουμε;

«Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό,

αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτου απ’ τα ξένα βήματα,

αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στον ήλιο

αυτές οι καρδιές δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο

Ετούτο το τοπίο είναι σκληρό σαν τη σιωπή,

σφίγγει στον κόρφο του τα πυρωμένα του λιθάρια

σφίγει στο φως τις ορφανές ελιές του και τ’ αμπέλια του,

σφίγγει τα δόντια...

(Γ. Ρίτσου, Ρωμιοσύνη)

Ø  Διαβάζω το ποίημά σας ΑΓΝΑΝΤΕΥΑ

 «Αγνάντευα τη θάλασσα ήταν άπειρη

καράβια στο ρίγος του ορίζοντα

………….

Στα βράχια κρύφτηκα μάτια δάκρυα

στα βράχια κρύφτηκα δάκρυα κρύσταλλοι

στα βράχια κρύφτηκα κρύσταλλοι χαλάζι»

Είναι ένα ποίημα που προσωπικά ξεχώρισα από όλα όσα διάβασα στο προσωπικό σας Ιστολόγιο. Θέλετε να αναφερθείτε λίγο στους στίχους αυτούς. Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η ψυχή του ανθρώπου. Πόσο να ταξιδέψει; Υπάρχουν όρια στα ανθρώπινα ταξίδια του νου;

Κ.Δ: Είναι ένα ποίημα με πολλούς συμβολισμούς και η αφόρμηση της συγγραφής του  ένα  τραγικό βιωματικό γεγονός, η απώλεια ενός δικού μου ανθρώπου στο νεαρό της ηλικίας του με απροσδόκητο και άδικο τρόπο. Η θάλασσα συμβολίζει τη ζωή με τα αναπάντεχα χτυπήματα. Χρειάστηκε πολλές φορές  να κατεβάσω διακριτικά από το κεφάλι τα γυαλιά ηλίου (βράχια)  να κρύψω τα δάκρυα  για να μην συμπαρασύρω τους γύρω μου  συναισθηματικά . Όμως ο αναγνώστης -που δεν γνωρίζει τα προσωπικά βιώματα- ερμηνεύει τα υπόρρητα μηνύματα του ποιήματος ανάλογα με τα δικά του βιώματα και εδώ, πιστεύω, έγκειται η μαγεία της ποίησης.Ο καθένας ταξιδεύει με το δικό του καράβι. Τα ταξίδια της ψυχής και του νου λοιπόν ατέρμονα!

Ø  Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να πείτε και δεν μπορέσαμε να εξάγουμε από τις ερωτήσεις μας. Για εσάς και την σχέση σας με την ποίηση;

Κ.Δ: Αν η μια μου αγάπη είναι η σχολική τάξη, η άλλη σίγουρα είναι η ποίηση!

 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ

****

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ: Η κα Καλλιόπη Ιωάν. Δημητροπούλου διαχειρίζεται το Ιστολόγιο: http://litsadimitropoulou.blogspot.gr/