ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΚΕΡΑΤΣΙΝΙ

(Απόσπασμα από το βιβλίο «Κεντώ το Κερατσίνι με στίχους», της Σταυρούλας Ζώρζου)

      Μικρασιατικός ξεριζωμός…

Ένας ολόκληρος λαός, με ιστορία 3000 χρόνων, αφήνει τον τόπο του και το όνειρο της Μεγάλης Ελλάδας και σέρνει τον τρομερό εφιάλτη του ξεριζωμού.

1.500.000 Έλληνες έρχονται στην Ελλάδα πρόσφυγες. Φτάνουν άγνωστοι, κυνηγημένοι, ρακένδυτοι, έχοντας αντικρύσει τις περιουσίες τους να ληστεύονται, τα σπίτια τους να καίγονται, τους δικούς τους να σφαγιάζονται. Τα καράβια τους ξεφορτώνουν βιαστικά στα λιμάνια, στον Πειραιά και στον Αι-Γιώργη στο Κερατσίνι. Εδώ, στον Αι-Γιώργη, παραμένουν για κάποιο διάστημα –υπό μορφή καραντίνας – ώσπου να μεταφερθούν σε τόπους μονιμότερης εγκατάστασης. Εξουθενωμένοι, αναζητούν κατάλυμα όπου μπορούν… κι ένα κομμάτι ψωμί.

Το Ελληνικό κράτος εκποιεί ακατοίκητες εκτάσεις, δημόσιες και ιδιωτικές. Εκεί εγκαθιστά τους πρόσφυγες. Τέτοια ακατοίκητη περιοχή είναι και το Κερατσίνι και χρησιμοποιείται για την αποκατάσταση των προσφύγων. Πρώτα σε σκηνές… αργότερα σε παράγκες. Παράγκες από λαμαρίνα, τσίγκο, σανίδια, μουσαμά. Ηλεκτρικό ρεύμα… ανύπαρκτο. Νερό… δύσκολα μοιράζεται με δοχεία. Αποχέτευση… ανύπαρκτη! Κι η επιδημία του Δάγκειου πυρετού να θερίζει… Αυτές οι παράγκες είναι οι πρώτες κατοικίες στο Κερατσίνι του 1923. Κι εδώ, οι ψυχές στοιβάζονται για δέκα, είκοσι και περισσότερα χρόνια.

Το Ελληνικό κράτος, κάνει έναν τιτάνιο αγώνα – παρά την φτώχεια του – να τακτοποιήσει όσο το δυνατόν καλύτερα και γρηγορότερα τους πρόσφυγες. Χτίζει τις πρώτες « προσφυγικές κατοικίες ». Στον Αι-Γιώργη, στην Αμφιάλη, στη Δραπετσώνα, στην Ευγένεια, στη Χαραυγή, στον Αγ. Παντελεήμονα και στα Ταμπούρια χτίζονται προσφυγικοί οικισμοί. Κι ακόμη, τα δημοτικά λουτρά, δηλαδή δημόσιες τουαλέτες και μπάνια, γιατί οι κατοικίες δεν διαθέτουν ούτε νερό ούτε μπάνιο.

Μετά τη στέγαση, δεύτερος στόχος η ανεργία. Το κράτος δίνει κίνητρα σε επενδυτές και ιδρύονται τα πρώτα εργοστάσια της περιοχής. Πού αλλού, άλλωστε; Εδώ, διαθέσιμες εκτάσεις. Εδώ, η θάλασσα για τις μεταφορές. Εδώ, άφθονα φτηνά -και συχνά εξειδικευμένα- εργατικά χέρια. Αρχίζουν να λειτουργούν οι υαλουργίες στη Δραπετσώνα. Οι κλωστοϋφαντουργίες στον Αγ. Παντελεήμονα κι άλλες βιομηχανικές μονάδες. Πολλοί, στρέφονται και στα καρνάγια, στα ναυπηγεία δηλαδή, του Κερατσινίου και του Περάματος, που κι αυτά γνωρίζουν άνθηση. Επιτέλους, η περιοχή ανασαίνει!

Οι πρόσφυγες, μόλις στέκονται στα πόδια τους, οργανώνονται. Δημιουργούν. Στήνουν πια τις δικές τους επιχειρήσεις και μαγαζιά. Διακρίνονται στις επιστήμες και τις τέχνες. Μέσα από τις στάχτες της καταστροφής, άρπαξαν φεύγοντας τα όνειρά τους και τα έστησαν εδώ, στη νέα πατρίδα.