Έλλη Παιονίδου: «ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΝΑ ΣΤΑΧΤΟΔΟΧΕΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΟΙΗΜΑ»

«Η πίκρα για τη μοίρα της μικρής Πατρίδας  είναι πάντα εκεί. Γεννηθήκαμε, ανδρωθήκαμε, γερνάμε με το πρόβλημα ανοικτό σαν πληγή. Πώς να μη μας πικραίνει;»

ΠΟΥ ΠΑΜΕ;

Τρέχεις και τρέχω να προλάβουμε

και ρόδινο μειδιά το δειλινό χαιρετισμό.

Που πάμε, τα μικρά μας πέλματα

πόσο μπορούν να δρασκελίσουν

την ποικιλία των άστρων;

Φιλόσοφος το μιτσικόρυδο κι ακολουθεί

την μυρωμένη μοίρα του

κι εμείς; Ένα μονόχουφτο από καλοκαίρια

στο ψάθινο καπέλο μας

γράφει ο Δημήτριος Γκόγκας

Γεννήθηκε στο χωριό Βάσα Κοιλανίου το 1940. Η κα Ελλη Παιovίδoυ μετά την αποφοίτησή της απo τo Λαvίτειo Γυμvάσιo Λεμεσoύ, μετέβη στην Αθήνα όπου σπoύδασε Οικιακή Οικovoμία στηv Χαρoκoπειo Σχoλή.

Κυρια απασχόληση της υπήρξε η συγγραφή. Συvεργάστηκε με διάφoρες εφημερίδες και περιoδικά στηv Κυπρo και στηv Ελλαδα καθώς και με τo Ραδιόφωvo και τηv Τηλεόραση στη δεκαετία τoυ εξήvτα και εβδoμήvτα.

Μέχρι και σήμερα εξέδωσε γύρω στα τριάvτα βιβλία, πoίηση, πεζό, βιβλία για παιδιά και vέoυς. Ασχoλήθηκε επίσης με τηv κριτική βιβλίoυ, και τo χρovoγράφημα.

Θεωρεί ότι δεν έχουμε πάψει ως λαός να διαβάζουμε λογοτεχνικά βιβλία, αλλά για την Ποίηση φοβάται «….ότι πράγματι, έχουμε πιο πολλούς ποιητές, παρά αναγνώστες της Ποίησης».

Βιβλία της έχoυv μεταφραστεί και κυκλοφορήσει στη Γαλλία, Ουγγαρία, Γερμανία, Σλoβεvία, Βoυλγαρία, Σλoβακία, Πορτογαλλία, Ρουμανία και ΦΥΡΟΜ.

Τιμήθηκε επανειλημμένα με το Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας και με  άλλα βραβεία και διακρίσεις. Η βράβευση επισημαίνει είναι «…. καταξίωση, αν και μεγαλύτερη ικανοποίηση δίνει η αναγνώριση από το κοινό σου…»

Είvαι μέλoς της Διεθvoύς Εvωσης Κριτικώv Λoγoτεχvίας, της Εταιρείας Ελλήvωv Συγγραφέωv Ελλάδας και Κύπρoυ, τoυ ΠΕΝ, τoυ Συvδέσμoυ Παιδικoυ Βιβλίoυ και διετέλεσε μέλoς της Διεθvoύς Κριτικής Επιτρoπής Λoγoτεχvικoύ Βραβείoυ Νoηστατ τoυ Παvεπιστημίoυ της Οκλαχόμα.

Για μας,  η παραχώρηση αυτής της ιδιαίτερης συνέντευξης αποτελεί τιμή. Η κα Έλλη Παιονίδου, μοιράζεται τις σκέψεις της μαζί μας και απαντά στις ερωτήσεις μας με ένα λιτό αλλά παράλληλα ουσιώδη λόγο. Το ελάχιστο που μπορούμε να πούμε είναι ένα ευχαριστώ στην μεγάλη Συγγραφέα της Κύπρου.

1.     Κυρία Παιονίδου, ξεκινήσατε να γράφετε σε νεαρή ηλικία. Αν δεν κάνω  λάθος το πρώτο σας βιβλίο εκδόθηκε το 1964 : Παλάμη Ανοιγμένη στον ήλιο, ποιητική συλλογή. Από τότε έχει περάσει μισός αιώνας. Παρ΄ όλο που σπουδάστε  Οικιακή Οικονομία ασχοληθήκατε κύρια με την συγγραφή; Ήταν το όνειρό σας; Ή προέκυψε στην διαδρομή της ζωής;

          Το πρώτο κείμενό μου ουσιαστικά ήταν μια ιστορία για παιδιά που την έγραψα στα 15 μου χρόνια και μεταδόθηκε στο τότε ραδιόφωνο της Κύπρου. Ναι, το όνειρό μου ήταν να γράφω, αλλά και ο γάμος μου με ένα λάτρη (αλλά και εργάτη) της λογοτεχνίας αποτέλεσε γόνιμο έδαφος για την εξέλιξή μου.

2.     Σε ένα από τα ποιήματά σας, συγκεκριμένα στο: ΔΕΝ ΓΡΑΦΕIΣ ΠΟIΗΣΗ ΠIΑ αναφέρετε χαρακτηριστικά: Δεv γράφεις πια/ Oπως: δεv είσαι εκείvη πια. Να θεωρήσουμε ότι αναφέρεστε στην τωρινή κατάσταση μιας ποιήτριας που εξαντλημένη πια από τον κάματο της συγγραφής, από την ίδια της την διαδρομή, ανήμπορη κοιτά «ασθμαίνοντας» να περνά ζωή αδυνατώντας να την αποτυπώσει σε στίχους; Εσείς κυρία Παιονίδου πότε θεωρείτε ότι ένας συγγραφέας ποιητής θα πρέπει να σταματά να γράφει; Πρέπει να γράφει ακόμα και όταν δεν έχει κάτι ουσιώδες να πει;

   Ο κάθε συγγραφέας μπορεί μόνος του να κρίνει το πότε θα σταματήσει να γράφει. Κι είναι ίσως καλύτερα να το διαπιστώσει ο ίδιος προτού το διαπιστώσουν άλλοι. Αν ρωτάτε εμένα προσωπικά, γράφω ακόμα, κυρίως ποίηση, αλλά δύσκολα δημοσιεύω.

3.     Ξεσκόνισα ένα από τα  αδημοσίευτα ποιήματά σας το: Η ΓΑΤΑ ΤΗΣ ΝΕΦΕΛΗΣ. Αλήθεια κυρία Παιονίδου ένα τόσο τρυφερό ποίημα πως προέκυψε; Μια απλή καταγραφή σχετικής εικόνας ή κάτι πολύ πιο ουσιαστικό; Θα θέλατε να αναφερθείτε;

Πως  μπορεί κανείς να περιγράψει την διαδικασία της έμπνευσης; Η γατούλα αυτή ήταν πολύ συγκεκριμένη, οι επεκτάσεις όμως έγιναν με ποιητική αδεία…….

4.     Διαβάζοντας ποιήματά σας προσπαθώ να καταλάβω αυτό που εκπέμπουν για εσάς. Δηλαδή μια ποιήτρια τρυφερή, ρομαντική, γλυκιά. Σίγουρα διακρίνω και κάποιες άλλες παραμέτρους, κάποιες άλλες αποχρώσεις της ζωής. Εσείς πως θα μπορούσατε να χαρακτηρίσετε τον εαυτό σας.  Έχετε μεγαλώσει και έχετε ωριμάσει παράλληλα;

Αυτό είναι δύσκολο, λυπάμαι. Δεν μπορώ να χαρακτηρίσω  τον εαυτό μου. Ίσως η ποίησή μου μιλάει για μένα.

5.     Διαβάζω συχνά ότι ένας καλό ποιητής για να γράψει ένα καλό ποίημα θα πρέπει πρωτίστως να έχει απομονώσει τον εαυτό του, με ότι συνεπάγεται αυτή η προσέγγιση, με ότι προεκτάσεις και εάν της δώσουμε; Εσείς πως εμπνεόσασταν στη συγγραφή των ποιημάτων σας. Ποιες ήταν οι πηγές από τις οποίες αντλούσατε ποιητικές πληροφορίες και γίνονταν στίχοι;

Εξαρτάται  από τη στιγμή, από τις εξωτερικές  συνθήκες αλλά και από την εσωτερική ψυχοσύνθεση  του Ποιητή. Υπάρχουν στιγμές που οι κεραίες του Ποιητή είναι σε υπερδιέγερση και «ΑΚΟΜΗ ΚΙ ΕΝΑ ΣΤΑΧΤΟΔΟΧΕΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΠΟΙΗΜΑ» (αναφορά σε κάποιο παλιό ποίημά μου ).

6.     Υπήρχε μέντορας στη συγγραφή. Επηρεαστήκατε από κάποιους συγγραφείς ή ποιητές στο έργο σας;

Αναμφίβολα. Μήπως υπάρχει συγγραφέας που δεν επηρεάστηκε από κάποιους άλλους;

7.     Είστε πολυγραφότατη. Εκδώσατε πάνω από τριάντα βιβλία. Ποια συναισθήματα σας καταλάμβαναν κάθε που μια δουλειά σας, έφτανε στο τέλος και έπαιρνε τον δρόμο για το τυπογραφείο;

Έχω  γράψει πολλά βιβλία, κυρίως Πρόζα και ειδικά για τα παιδιά, που για μένα ήταν σαν παιχνίδι ανάπαυσης. Όχι όμως και τόσες πολλές ποιητικές συλλογές. Για την ποίηση με διακατέχει ένα δέος. Υπάρχει πάντοτε μεγάλη χαρά  όχι τόσο όταν φεύγει το βιβλίο για το τυπογραφείο όσο όταν έρχεται, με το άρωμα του φρέσκου μελανιού, με την έκπληξη για το εξώφυλλο και τα στοιχεία. Αυτές τις μέρες διαβάζω ένα βιβλίο του Ιάπωνα συγγραφέα Γιασουνάρι Καουμπάτα. Λέει λοιπόν κάπου, ο πεπειραμένος αυτός κάτοχος του βραβείου Νόμπελ, σαν συμβουλή σε νέους συγγραφείς.: « Δημοσιεύσετε κάτι που γράφετε σ΄ ένα έντυπο, όποιο και να΄ ναι. Είναι τελείως διαφορετικό από το χειρόγραφο, και θα εκπλαγείτε το πόσα θα σας μάθει…»

8.     Η κάθε αρχή μέσα στο σπέρμα της κυοφορεί/ ένα μικρό σκληρό Άγγελο του θανάτου…. Στίχοι από το ποίημα : ΜΕΤΑ ΤΗ ΒΡΟΧΗ. Κάθε αρχή είναι τόσο δύσκολη, τόσο δραματική στη ζωή του ανθρώπου; Εσείς πως ενεργούσατε κάθε που κάνατε μια καινούργια αρχή;

Η κάθε αρχή, η κάθε γέννα δεν φέρνει μέσα της ένα υποβόσκοντα θάνατο; Αλλά ας μη μεμψιμοιρούμε και ο κάθε θάνατος φέρει μέσα του μια νέα αρχή. Η ανακύκλωση της ζωής. Μπορεί να φιλοσοφώ, αλλά είμαι αισιόδοξη, αγαπώ τη ζωή.  

9.     Σκεφτήκατε ποτέ να αλλάξετε τον κόσμο; Αν είχατε αυτή την δύναμη, θα προσπαθούσατε ή ο κόσμο όλος ο κόσμος μας, ο κόσμος σας έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που θα πρέπει να μας ικανοποιούν; Τι θα αλλάζατε;

Θα άλλαζα την αντιμετώπιση της φύσης από τον άνθρωπο. Να γινόταν ο άνθρωπος πιο τρυφερός προς το περιβάλλον του και εννοώ ολόκληρο το Σύμπαν, ζώα, φυτά, τη γη, τη θάλασσα……. ακόμα και τους πλανήτες. Λίγο περισσότερο σεβασμό. Δεν είμαστε οι άρχοντες του σύμπαντος, είμαστε ένα μικρό κομματάκι του….

10.                         Αυτό που εισπράττω εγώ είναι μια απέραντη πίκρα. Λες και κάποιος να ποτίζει με δηλητήριο τη γη και αυτή να αναδύει βάσανα, καημούς, θρήνους. Πόσο σας θλίβει αυτή η κατάσταση; Δεν είναι και η πατρίδα μας η ΚΥΠΡΟΣ μέρος αυτής της παγκόσμιας πίκρας;

Η πίκρα για τη μοίρα της μικρής Πατρίδας  είναι πάντα εκεί. Γεννηθήκαμε, ανδρωθήκαμε, γερνάμε με το πρόβλημα ανοικτό σαν πληγή. Πώς να μη μας πικραίνει; Αλλά και η πίκρα για τα κακά που βασανίζουν τους ανθρώπους και που έρχονται καθημερινά στο σπίτι μας μέσω της τηλεόρασης, η πείνα, οι κλιματικές αλλαγές, οι αρρώστιες, οι πόλεμοι ….

11.                        Παρακολουθείτε την σύγχρονη ποίηση της Μεγαλονήσου; Διακρίνεται ότι υπάρχει λόγος που μπορεί να προσεχθεί; Υπάρχουν νεαροί ποιητές και ποιήτριες που μπορούν να τραβήξουν μακριά το κουπί της;

Δεν έχω πολύ μεγάλη πρόσβαση στην νεώτερη ποίηση. Γνωρίζοντας όμως την ποίηση των συνομηλίκων μου και των παλαιότερων είμαι σίγουρη ότι μπορούν άνετα να τραβήξουν το κουπί που λέτε. Και από κάποιες αποσπασματικές γεύσεις της ποίησης των νέων μας πιστεύω ότι η ποίηση αυτή είναι ζωντανή και πάλλουσα, κάτι το πολύ παρήγορο στις αντίξοες συνθήκες που περνάμε.

12.               Στην διάρκεια της συγγραφικής σας προσπάθειας/ καριέρας σίγουρα δεν θα ήταν όλα ρόδινα, όλα σπαρμένα με δάφνες. Υπήρχαν στιγμές που σας έκαναν να  θυμώσετε, να βασανιστείτε και να δώσετε ένα τέλος;. Στην πορεία σας αυτή τι εμπόδια συναντήσατε; Πως μπορέσατε να τα υπερπηδήσετε; Υπάρχουν ιστορίες που θα μπορούσατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Οι δυσκολίες υπήρξαν, ιδίως στα πρώτα χρόνια. Οικονομικές κυρίως, γιατί έπρεπε να εκδίδουμε με δικά μας έξοδα τα ποιήματά μας. Αυτό  όμως, όπως βλέπετε και εσείς, δεν εμποδίζει τους νέους ποιητές να γράφουν. Και ευτυχώς στην εποχή μας, υπάρχει το διαδίκτυο που προσφέρει δωρεάν φιλοξενία σε χιλιάδες συγγραφείς.

13.               Έχετε περάσει στην 7η δεκαετία της ζωής σας. Παιδιά, εγγόνια. Η ζωή συνεχίζεται; Αντέχεται στις σκέψεις της απουσίας, της απώλειας. Αναγκαία κακά; ή κρίκοι σε αλυσίδα που λέγεται ζωή;

Καλά τα λέτε. Ήδη έχουμε χάσει δεκάδες φίλους αγαπημένους, συγγενικά πρόσωπα. Η νομοτέλεια της ζωής. Το δέχεσαι, δεν το δέχεσαι τι μπορείς  να κάνεις;

14.               Όταν ρωτώ κάποιον ποιητή εάν ξεχωρίζει κάποιο από τα ποιήματά του μου απαντά: Όλα τους είναι παιδιά μου….. Εσείς θα ξεχωρίζατε κάποιο ή κάποια συλλογή με την οποία είσαστε ενωμένοι άρρηκτα;

Θα έλεγα τη συλλογή μου «ΚΛΕΨΥΔΡΑ». Θα σας τη στείλω ψηφιοποιημένη. Αλλά καλά σας λένε οι ποιητές. Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις.

15.               Έχετε βραβευτεί κατ΄ επανάληψη. Πως λειτουργεί μια τέτοια επιτυχία στην ζωή σας. Είναι η δύναμη που θα δώσει μια καινούργια ώθηση στη γραφή;

Σίγουρα και είναι και μια καταξίωση, αν και μεγαλύτερη ικανοποίηση δίνει η αναγνώριση από το κοινό σου. Μη ξεχνάτε το πόσο μοναχική είναι η δουλειά του συγγραφέα.

16.               Παρ΄ όλο που γράφονται πολύ καλά ποιήματα, υπάρχει η βεβαιότητα ότι το αναγνωστικό κοινό δεν τα διαβάζει και …αδιαφορεί. Μάλιστα εδώ στην Κύπρο η κατάσταση με την αναγνωσιμότητα ποιητικών συλλογών μάλλον είναι πολύ αρνητική. Ποιοι πιστεύετε ότι είν, αι οι λόγοι;

Έχω την εντύπωση ότι αναλογικά δεν διαβάζουμε λιγότερο από όσο οι άλλοι λαοί. Μη ξεχνάτε ότι είμαστε μια γειτονιά του Λονδίνου, πληθυσμιακά. Στη Δημοτική βιβλιοθήκη που πηγαίνω, βλέπω πολύ κόσμο, κυρίως γυναίκες που δανείζονται βιβλία, Πρόζα, Μυθιστόρημα κυρίως. Όσο για την Ποίηση, φοβάμαι ότι πράγματι, έχουμε πιο πολλούς ποιητές, παρά αναγνώστες της Ποίησης.

    

        17.  Και εάν η κοινωνία έχει τελματώσει στα προβλήματά της, πως ο ποιητής μπορεί να βοηθήσει; Να γίνει δεκανίκι, μπαστούνι να γίνει φωνή και ανάσα;

Δεν νομίζω ότι ο ποιητής έχει τόση δύναμη για να γίνει δεκανίκι. Η Ποίηση όμως, η μεγάλη Ποίηση, είναι παρηγοριά για όσους την αναζητήσουν.

18.                 Κυρία Παιονίδου, θα ήθελα να σας ρωτήσω για τον ορισμό που δίνεται στην ποίηση εσείς; Επιδρά στη ζωή και στη ψυχή σας;

Το απάντησα στην προηγούμενη ερώτηση. Η μεγάλη ποίηση μπορεί να σου βγάλει φτερά.

Επιτρέψτε μου μια συμβουλή προς τους νέους κυρίως. ΔΙΑΒΑΖΕΤΕ. Ποίηση, Πεζογραφία, Ιστορία, οτιδήποτε γράφεται με λέξεις. Διαβάζετε Ελληνικά, μη ξεχνάτε τη γλώσσα μας, είναι η Ταυτότητά μας.

ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΘΕΡΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ.

ΕΛΛΗ ΠΑΙΟΝΙΔΟΥ