Ο Ιωάννης Γρυπάρης (Σίφνος 1870 – Αθήνα, 1942) ήταν Έλληνας μεταφραστής, λογοτέχνης και εκπαιδευτικός, ενώ διετέλεσε επίσης στέλεχος του Υπουργείου Παιδείας και διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.
Ο πατέρας του, Νικόλαος Ι. Γρυπάρης (Αρτεμώνας Σίφνου 1832-1910), ήταν δάσκαλος και κατόπιν βιβλιοπώλης. Ο Ιωάννης Γρυπάρης γεννήθηκε στον Αρτεμώνα της Σίφνου στις 17/29 Ιουλίου 1870, όπου είχαν πάει για διακοπές οι γονείς του, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί άλλωστε μεγάλωσε και σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Αργότερα βέβαια φοίτησε και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στην Κωνσταντινούπολη επέστρεψε ως δάσκαλος, ενώ ταυτόχρονα έγραφε σε λογοτεχνικά περιοδικά μέχρι το 1897, που θα επανέλθει στην Αθήνα και θα αριστεύσει τελικά στις πτυχιακές εξετάσεις Φιλολογίας. Από τότε θα εργαστεί ως καθηγητής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το 1898 ίδρυει μαζί με τους Κώστα Χατζόπουλο και Γιάννη Καμπύση το προοδευτικό περιοδικό "Η Τέχνη", το οποίο θα προκαλέσει μεγάλη αίσθηση. Το 1911 παντρεύεται και φεύγει με υποτροφία στην Ευρώπη όπου και θα διαμείνει ως το 1914. Επανέρχεται στην Ελλάδα και στην εκπαίδευση ως γυμνασιάρχης, έπειτα ως επιθεωρητής και αργότερα ως υψηλόβαθμος υπάλληλος του Υπουργείου Παιδείας (Τμηματάρχης Α΄ στο Τμήμα Γραμμάτων και Τεχνών και Διευθυντής Επιστημών και Τεχνών). Το 1925 θα αρνηθεί θέση καθηγητή Μεσαιωνικής & Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστημίο, ενώ από το 1932 μέχρι το 1935 θα οριστεί πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου.
Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Ιωάννης Γρυπάρης μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την Έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την οποία αφενός μεν καυτηριαζόταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε, διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα. Λίγο καιρό μετά θα τον βρεί ο θάνατος από πείνα κατά την περίοδο της κατοχής (1942).
Ο Γρυπάρης συνέβαλε τα μέγιστα στην αναβίωση του αρχαίου δράματος με τις θεωρούμενες πλέον ως κλασικές μεταφράσεις του των αρχαίων τραγωδιών και για αυτόν τον λόγο έγινε γνωστός περισσότερο ως μεταφραστής. Μετέφρασε επίσης έργα ξένου ρεπερτορίου αλλά και άλλους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Στην ποίηση επηρεάστηκε από τον συμβολισμό και τον παρνασσισμό και θεωρείται ότι εντάσσεται στα πλαίσια της Νέας Αθηναϊκής Σχολής.
Βραβεύθηκε με το Αριστείο των Γραμμάτων και των Τεχνών για την ποιητική του συλλογή «Σκαραβαίοι και Τερρακότες» (1919).
Άφησε γενικό κληρονόμο της μεγάλης περιουσίας του την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που ανέλαβε σε συνεργασία με τον Δήμο Καλλιθέας να ιδρύσει "Μουσείο Γρυπάρη" και να δοθεί τ' όνομά του σε δρόμο της Καλλιθέας. Σήμερα η αλλοτινή οικία του ποιητή στην οδό Γρυπάρη 112 έχει κριθεί διατηρητέα, αλλά δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα μουσείο. Μέρος των χειρογράφων του Γρυπάρη (ταυτίζεται με μέρος των περιεχομένων της έκδοσης "Ο άγνωστος Γρυπάρης. Ανέκδοτα ποιήματα") φυλάσσονται στο Γενικό Αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.) .
Ο πατέρας του, Νικόλαος Ι. Γρυπάρης (Αρτεμώνας Σίφνου 1832-1910), ήταν δάσκαλος και κατόπιν βιβλιοπώλης. Ο Ιωάννης Γρυπάρης γεννήθηκε στον Αρτεμώνα της Σίφνου στις 17/29 Ιουλίου 1870, όπου είχαν πάει για διακοπές οι γονείς του, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί άλλωστε μεγάλωσε και σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Αργότερα βέβαια φοίτησε και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στην Κωνσταντινούπολη επέστρεψε ως δάσκαλος, ενώ ταυτόχρονα έγραφε σε λογοτεχνικά περιοδικά μέχρι το 1897, που θα επανέλθει στην Αθήνα και θα αριστεύσει τελικά στις πτυχιακές εξετάσεις Φιλολογίας. Από τότε θα εργαστεί ως καθηγητής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το 1898 ίδρυει μαζί με τους Κώστα Χατζόπουλο και Γιάννη Καμπύση το προοδευτικό περιοδικό "Η Τέχνη", το οποίο θα προκαλέσει μεγάλη αίσθηση. Το 1911 παντρεύεται και φεύγει με υποτροφία στην Ευρώπη όπου και θα διαμείνει ως το 1914. Επανέρχεται στην Ελλάδα και στην εκπαίδευση ως γυμνασιάρχης, έπειτα ως επιθεωρητής και αργότερα ως υψηλόβαθμος υπάλληλος του Υπουργείου Παιδείας (Τμηματάρχης Α΄ στο Τμήμα Γραμμάτων και Τεχνών και Διευθυντής Επιστημών και Τεχνών). Το 1925 θα αρνηθεί θέση καθηγητή Μεσαιωνικής & Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστημίο, ενώ από το 1932 μέχρι το 1935 θα οριστεί πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού θεάτρου.
Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Ιωάννης Γρυπάρης μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την Έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την οποία αφενός μεν καυτηριαζόταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε, διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα. Λίγο καιρό μετά θα τον βρεί ο θάνατος από πείνα κατά την περίοδο της κατοχής (1942).
Ο Γρυπάρης συνέβαλε τα μέγιστα στην αναβίωση του αρχαίου δράματος με τις θεωρούμενες πλέον ως κλασικές μεταφράσεις του των αρχαίων τραγωδιών και για αυτόν τον λόγο έγινε γνωστός περισσότερο ως μεταφραστής. Μετέφρασε επίσης έργα ξένου ρεπερτορίου αλλά και άλλους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Στην ποίηση επηρεάστηκε από τον συμβολισμό και τον παρνασσισμό και θεωρείται ότι εντάσσεται στα πλαίσια της Νέας Αθηναϊκής Σχολής.
Βραβεύθηκε με το Αριστείο των Γραμμάτων και των Τεχνών για την ποιητική του συλλογή «Σκαραβαίοι και Τερρακότες» (1919).
Άφησε γενικό κληρονόμο της μεγάλης περιουσίας του την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που ανέλαβε σε συνεργασία με τον Δήμο Καλλιθέας να ιδρύσει "Μουσείο Γρυπάρη" και να δοθεί τ' όνομά του σε δρόμο της Καλλιθέας. Σήμερα η αλλοτινή οικία του ποιητή στην οδό Γρυπάρη 112 έχει κριθεί διατηρητέα, αλλά δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα μουσείο. Μέρος των χειρογράφων του Γρυπάρη (ταυτίζεται με μέρος των περιεχομένων της έκδοσης "Ο άγνωστος Γρυπάρης. Ανέκδοτα ποιήματα") φυλάσσονται στο Γενικό Αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.) .
Ποίηση
- Σκαραβαίοι και τερρακότες. Αθήνα, Ι.Ν.Σιδέρης, [1919]
Μεταφράσεις
- Αισχύλου Ορέστεια Ι • Αγαμέμνων. Αθήνα, ανάτυπο από το περ.ΗλύσιαΒ', 1906, σ.7-68. 1906. και Αθήνα, Φέξης, 1911.
- Αισχύλου Ορέστεια • Χοηφόροι. Αθήνα, Φέξης, 1911.
- Αισχύλου Ορέστεια • Ευμενίδες. Αθήνα, Φέξης, 1911.
- Αισχύλου Επτά επί Θήβας. Αθήνα, Φέξης, 1911.
- Πλάτωνος Πολιτεία• Μετάφρασις Ι.Ν.Γρυπάρη • τόμος πρώτος. Αθήνα, Φέξης, 1911.
- Πλάτωνος Πολιτεία• Μετάφρασις Ι.Ν.Γρυπάρη• τόμος δεύτερος. Αθήνα, Φέξης, 1911.
- Πλάτωνος Ευθύδημος. Αθήνα, Φέξης, 1912.
- Ερρίκου Χάινε Ταξιδιωτικές εικόνες. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1925.
- Goethe, Το παραμύθι της αλεπούς. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1930.
- Οι τραγωδίες του ΑισχύλουΙ•Ικέτιδες, Προμηθέας Δεσμώτης. Αθήνα, Δελφικές εορτές (τυπ. Σακελλάριου), 1930.
- Σοφοκλέους Ηλέκτρα. Αθήνα, Εστία, 1936.
- Σοφοκλέους Οιδίπους επί Κολωνώ. Αθήνα, Εστία, 1937.
- Σοφοκλέους Φιλοκτήτης. Αθήνα, Εστία, 1937.
- Οι τραγωδίες του Αισχύλου ΙΙ• Ορέστεια. Αθήνα, Εστία, 1938.
- Σοφοκλέους Αντιγόνη. Αθήνα, Εστία, 1940.
- Σοφοκλέους Αίας. Αθήνα, Εστία, 1940.
- Φύλλα Τέχνης (τέσσερα τεύχη με ποιήματα). 1935.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου