Τάκης Παπατσώνης

Ο Τ[άκης] Παπατσώνης γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του Κωνσταντίνου Παπατσώνη και της Αικατερίνης το γένος Πρασσά. Μαθήτευσε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και το 1913 δημοσίευσε τα πρώτα του ποιήματα στην εφημερίδα Ακρόπολις. Σπούδασε Νομική και Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως το 1920 και το 1927 παρακολούθησε μαθήματα οικονομικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Από το 1914 και για σαράντα χρόνια εργάστηκε στο Υπουργείο Οικονομικών φτάνοντας ως τη θέση του Γενικού Γραμματέα. Το 1928 έμεινε για μήνες στο Άγιο Όρος. Το 1932 παντρεύτηκε την Ευανθία Εμπεδοκλή με την οποία απέκτησε μια κόρη. Ταξίδεψε πολύ σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του και λόγω της εργασίας του και από προσωπικό πάθος (ενδεικτικά αναφέρονται εδώ τα ταξίδια του στο Βελιγράδι, την Κωνσταντινούπολη, την Ιταλία, την Πράγα, την Ελβετία, τη Γαλλία, το Βερολίνο, τη Δρέσδη, την Αγγλία, την Ισπανία, το Βουκουρέστι, τη Βέρνη, τα Καρπάθια, τη Νέα Υόρκη, την Κούβα, το Σικάγο, το Σαν Ντιέγο). Διετέλεσε αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εμπορικής Τράπεζας (1941), Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Πινακοθήκης (1953-1964), Αντιπρόεδρος στο Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου (1955-1964), Αντιπρόεδρος και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αισθητικής (1963 και 1966 αντίστοιχα). Τιμήθηκε με το γαλλικό παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής (1920) και με το πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1963). Το 1967 έγινε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Πέθανε στην Αθήνα. Η πρώτη έκδοση ποιημάτων του Παπατσώνη πραγματοποιήθηκε το 1934 με την "Εκλογή Α΄". Είχε προηγηθεί η δημοσίευση της πρώτης ελληνικής μετάφρασης της "Έρημης Χώρας" του Τόμας Έλλιοτ από τον Παπατσώνη στο περιοδικό "Κύκλος" και με τίτλο "Ερημότοπος'. Από το 1935 και για πέντε χρόνια συνεργάστηκε με την εφημερίδα "Καθημερινή", όπου δημοσίευσε κριτικά δοκίμια. Το 1944 εξέδωσε την "Ursa Minor" . Ακολούθησαν η "Εκλογή Β΄" (1962), το οδοιπορικό " Άσκηση στον Άθω" (1963), το ταξιδιωτικό κείμενο "Μολδοβαλαχικά του Μύθου", οι μελέτες "Friedrich Holderlin, 1970-1843-1970" και "Εθνεγερσία: Σολωμός, Κάλβος", και οι συλλογές δοκιμίων "Ο Τετραπέρατος κόσμος" (δυο τόμοι) και " Όπου ην κήπος". Ασχολήθηκε επίσης με τη λογοτεχνική μετάφραση και συνεργάστηκε με τα περιοδικά Ελλάς, Οι Νέοι, Λόγος, Λύρα, Μούσα, Πειθαρχία, Πρωτοπορία, Ρυθμός, Νέα Γράμματα, Νέα Εστία, Ελεύθερα Γράμματα, Χρονικά Αισθητικής κ.α. Ο Τάκης Παπατσώνης τοποθετείται από τους ιστορικούς της λογοτεχνίας στην ποιητική γενιά του τριάντα, ως μια ιδιαίτερη όμως περίπτωση που υπερβαίνει τις όποιες κατηγοριοποιήσεις. Υπήρξε ένας από τους εισηγητές του ελεύθερου στίχου στη μοντέρνα ελληνική ποίηση. Το ποιητικό του έργο χαρακτηρίζουν ποικίλες δημιουργικά αφομοιωμένες επιδράσεις και έντονα προσωπικό ύφος στα πλαίσια του μυστικιστικού και θεολογικού στοχασμού του.

1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Τάκη Παπατσώνη βλ. Άγρας Τέλλος, «Παπατσώνης Τάκης», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια19. Αθήνα, Πυρσός, 1932, Γιάκος Δημήτρης, «Παπατσώνης Τάκης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Μουντές Μ., «Μικρό βιογραφικό διάγραμμα του Τάκη Παπατσώνη», Νέα Εστία100, ετ.Ν΄, 15/11/1976, αρ.1185, σ.1484-1485, Φραντζή Άντεια, «Παπατσώνης Τάκης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, και Τετράδια Ευθύνης1.

Εργογραφία

(πρώτες αυτοτελείς εκδόσεις)

Ι.Ποίηση

• Εκλογή Α΄. Αθήνα, Κασταλία, 1934.

• Ursa Minor· Κι ένα ακόμη ποίημα. Αθήνα, Ίκαρος, 1944.

• Εκλογή Β΄. Αθήνα, Ίκαρος, 1962.

• Δεκαπέντε ανέκδοτα ποιήματα· Κριτική παρουσίαση Γιάννας Νταουντάκη. Αθήνα, Κουλτούρα, 1979.

ΙΙ.Δοκίμιο

• Ο τετραπέρατος κόσμος Α΄. Αθήνα, Ίκαρος, 1966.

• Φώτα από τον τάφο· (Αφιέρωμα στον Σατωβριάνδο). Αθήνα, ανάτυπο από τη Νέα Εστία, τεύχος Χριστουγέννων 1968.

• Ο τετραπέρατος κόσμος Β΄· Λήρος και λόγος· Εξωλογικό σχόλιο πάνω σε δύο σχόλια Juvenilia του Edgar Allan Poe. Αθήνα, Ίκαρος, 1976.

• Όπου ην κήπος. Αθήνα, Οι εκδόσεις των φίλων, 1972.

• Ένα τρίπτυχο από τον παράδεισο του Δάντε. 1963.

• Εθνεγερσία, Σολωμός-Κάλβος. 1970.

• Dante Aligheri (1265-1965). 1965.

• Friedrich Holderlin. 1970.

ΙΙΙ.Ταξιδιωτικά κείμενα

• Άσκηση στον Άθω· ήτοι πηδάλιον νηπτικόν για περιδιάβαση του Όρους. Αθήνα, Ίκαρος, 1963.

• Μολδοβαλαχικά του μύθου· Ite, missa est. Αθήνα, Ίκαρος, 1965.

ΙV. Μεταφράσεις

• Τ.Σ.Έλιοτ, Ερημότοπος. Αθήνα, εκδ.περ. Κύκλος, 1933.

• Paul Claudel, Στίχοι εξορίας, Ο Δρόμος του Σταυρού, Ο Κλήρος του μεσημεριού. 1940.

• Aragon, Τρία ποιήματα. 1945.

• Saint - John Perse, Ανάβαση - Edgar Allan Poe , Ταμερλάνος· Μεταφρασμένα από τα γαλλικό και αγγλικό πρωτότυπα από τον Τ.Κ.Παπατζώνη. Αθήνα, 1957.

• Paul Claudel, Ο κλήρος του μεσημεριού· Δράμα σε τρεις πράξεις· Μετάφραση Τ.Κ.Παπατσώνη. 1973.

• Ζαν Ανούιγ, Μπέκετ ή Η τιμή του Θεού· Δράμα σε τέσσερις πράξεις· Μετάφραση Τ.Κ.Παπατσώνη. Αθήνα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, 1981.

• Edgar Allan Poe, Ταμερλάνος. Αθήνα, Διάτων, 1984.

Επιπλέον Πληροφορίες

Χειρόγραφα του λογοτέχνη υπάρχουν στο Γενικό Αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.)

από: http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=318