Πίνδαρος

Ο Πίνδαρος δεν είναι μόνο ο κορυφαίος της χορικής ποίησης, αλλά είναι και ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές της αρχαίας Ελλάδας. Η ποίησή του είναι βαθιά θρησκευτική, έχει κάτι το υποβλητικό και το μεγαλοπρεπές. Έχει αριστοκρατικές αντιλήψεις και πετάει σε υψηλές σφαίρες δημιουργίας, μακριά από τα κοινά και τα συνηθισμένα.

Ο Πίνδαρος γεννήθηκε το 522 ή το 518 στην πόλη Κυνός Κεφαλαί της Βοιωτίας, κοντά στη Θήβα. Ο πατέρας του ονομαζόταν Δαΐφαντος και η μητέρα του Λαοδίκη. Είχε έναν αδελφό, που λεγόταν Ερμότιμος. Την πρώτη μουσική μόρφωση πήρε από το θείο του τον Σκοπελίνο. Η παράδοση ότι νικήθηκε από την Κόρρινα, διαψεύδεται από την ίδια με το απόσπασμά της , που αναφέρεται στη Μυρτίδα. Αργότερα στην Αθήνα μαθήτευσε κοντά στον Αθηνοκλή και τον Απολλόδωρο. Εκεί διδάχτηκε την αρχαϊκή τέχνη της Ελλάδας και ήρθε σε επαφή με πολλούς ανθρώπους των γραμμάτων. Ο Πίνδαρος έκανε πολλά ταξίδια στην Ρόδο, στην Τένεδο, την Κόρινθο, την Κυρήνη, τον Ακράγαντα και τις Συρακούσες. Κατά την παράδοση πέθανε σε ηλικία ογδόντα χρονών στο γυμνάσιο του Άργους. Από τη σύζυγό του Μεγακλεία απέκτησε δύο θυγατέρες την Ευμύτη και την Πρωτομάχη κι έναν γιο, το Δαΐφαντο, που είχε εξυμνήσει ως δαφνηφόρο. Οι κόρες του πήραν την τέφρα του και την έθαψαν στη Θήβα. Μετά από πολλούς αιώνες οι Θηβαίοι έδειχναν τα ερείπια του οίκου του κοντά στο ιερό της Μητέρας των θεών και τον τάφο του μέσα στον Ιππόδρομο.

Ο Πίνδαρος έγραψε ποιήματα σ' όλα τα είδη της λυρικής ποίησης, ύμνους, παιάνες, διθυράμβους, επινίκια, εγκώμια και θρήνους, υμνώντας θεούς, ήρωες και ανθρώπους.

Οι αλεξανδρινοί γραμματικοί διαίρεσαν τα ποιήματα του Πινδάρου σε 17 βιβλία. Από αυτά 11 βιβλία περιείχαν θρησκευτικά ποιήματα (ύμνους, παιάνες, διθυράμβους, προσόδια και υπορχήματα) και 6 όχι θρησκευτικά ποιήματα (ένα περιείχε εγκώμια, ένα θρήνους και τέσσερα επινίκους).

Ως εμάς έφθασαν 14 επίνικοι σε ολυμπιονίκες, 12 σε πυθιονίκες, 11 σε νεμεονίκες και 8 σε ισθμιονίκες. Επίσης σώθηκαν διάφορα αποσπάσματα από παιάνες, διθυράμβους, παρθένεια και εγκώμια.

Η ποίηση του Πινδάρου είναι γεμάτη μουσική, Αρμονία, φωτεινότητα. Διαπνέεται από καθαρά δωρικές αντιλήψεις. Έχει ιδέες αριστοκρατικές και θέλει τους άρχοντες σε απόσταση από το λαό. Ο άνθρωπος πρέπει να είναι ενάρετος και ν' αναζητεί την αρετή.

Κύρια αρετή είναι η ευσέβεια. Ηθική του νου και της καρδιάς για τον Πίνδαρο είναι αδιανόητη χωρίς την οσιότητα και τη θεοσέβεια. Αν είναι κανείς πλούσιος οφείλει να γνωρίζει πως είναι θνητός και ότι μετά το θάνατό του θα περιβληθεί τη μαύρη γη ως τελευταίο ένδυμα. Ο άνθρωπος δεν έχει δικαίωμα ν' αντιπαραβάλλει με υπερηφάνεια τον εαυτό του προς τους αθάνατους θεούς και να τον θεωρεί ισότιμο με εκείνους. Ο ευσεβείς άνθρωπος στρέφει πάντοτε τα βλέμματά του προς το θείο και αιώνιο νόμο και κατευθύνει τα βήματα του μακριά από την πλάνη και την ταραχή. Έτσι από την αρετή της ευσέβειας προκύπτει η αρετή της σωφροσύνης. Με τη σωφροσύνη ο άνθρωπος επιβάλλεται στον εαυτό του και υποτάσσεται στους θείους νόμους. Τη σωφροσύνη χαρακτηρίζει το μέτρο. Δυστυχής είναι εκείνος που επιδιώκει τα απρόσιτα και τα μάταια. Ο Πίνδαρος χρησιμοποιεί αντί της σωφροσύνης, με την ίδια έννοια τη λέξη αιδώς. Η αιδώς φέρνει την ευδοξία. Καθήκον του ενάρετου είναι ανθρώπου είναι η ευγνωμοσύνη.

Στον έκτο Πυθιονίκη ο Πίνδαρος επαινεί το γιο του Ξενοκράτη από τον Ακράγαντα Θρασύβουλο για τα αισθήματα ευγνωμοσύνης, αγάπης και σεβασμού που έδειξε απέναντι στον πατέρα του.

Θεμέλιο της ευσέβειας αποτελεί κατά τον Πίνδαρο η ευορκία. Όπως φαίνεται από το δεύτερο Ολυμπιονίκη, ο ποιητής δίνει μεγάλη σημασία στην αρετή αυτή. Η ευορκία αποτελεί την πρώτη κοινωνική αρετή του σεμνού και δίκαιου άντρα. Με την ευορκία είναι στενά συνδεδεμένη η δικαιοσύνη. Οφείλει ο άνθρωπος να είναι δίκαιος και να εκπληρώνει τις επιταγές που επιβάλλουν οι θρησκευτικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί και ηθικοί θεσμοί.

Είναι ηθικολόγος ο Πίνδαρος και μαζί θρησκευτικός. Οι θεοί δεσπόζουν στην ποίησή του, υπέρτατοι ρυθμιστές της τάξης και των νόμων. Ιδιαίτερα, ο θεός των Δελφών του οποίου η θεολογία καθορίζει και ρυθμίζει τον κόσμο των λογισμών και των συναισθημάτων του.

Ο Πίνδαρος έχει διακριθεί ως ποιητής επινίκων ύμνων σε νίκες αγώνων. Δεν περιορίζεται σε αυτούς μόνο στο εγκώμιο για το νικητή, αλλά υμνεί την εορτή που δίνεται προς τιμήν του καθώς και της οικογένειας και της πόλης του. Γι' αυτό οι επίνικοι του Πινδάρου δε διαφέρουν από τους θρησκευτικούς ύμνους.

Αρχίζει με επίκληση προς τους θεούς και τις μούσες, στη συνέχεια δίνει κάποια μυθική αφήγηση, και συνήθως κλείνει με ηθικά παραγγέλματα, που αποτελούν και τον απώτερο σκοπό του ποιητή.

Κανένας άλλος λυρικός ποιητής δε θεωρείται τόσο μεγάλος όσο ο Πίνδαρος, που με τα ποιήματά του εξέφρασε υψηλές ιδέες, γεμάτες αρμονία και ηθικό και θρησκευτικό βάθος.

Μ' αυτό τον διθύραμβο ο Πίνδαρος έψαλλε τη συμβολή των Ελλήνων στους περσικούς πολέμους: "Ω, εσύ περίλαμπρη και στεφανωμένη, με μενεξέδες και πολύμνητη ένδοξη Αθήνα, της Ελλάδας στήριγμα, θεία πόλη... όπου οι Αθηναίοι στερέωσαν το αχτινοβόλο θεμέλιο της λευτεριάς".