Οχτώβρης

Αφού μας εσκοτώναν με το ζόρι

στα μακελειά τους χρόνια οι μπαζαδόροι

κι αφού μας εσκοτώνανε πιο φίνα

στα χρόνια της ειρήνης με την πείνα·

αφού μας εσκοτώναν έτσι αιώνες

τ' αφεντικά μας οι απατεώνες,

της Λύτρωσης, αδέρφια, η ώρα φτάνει

αρπάχτε από το Χάρο το δρεπάνι!

Τελειώσανε τα ψέματα κι αστεία.

Κάνει νερά και τρίζει η Πολιτεία.

Το σάπιο, το κουρσάρικο καράβι

δεν το σώζουν των φασισμών οι μπράβοι.

Ψηλά κι ορθοί σταθείτε δικαιοκρίτες

όλου του κόσμου οι μάρτυρες κι ακρίτες!

Απ' τα μπουντρούμια και την εξορία

η νέα του κόσμου ξεκινά Ιστορία.

1935, Αη Στράτης

Το ποίημα το παρουσίασε ο Μιχ. Παπαϊωάννου στην «Πολιτιστική» το 1984 με τα εξής σχόλια:

Κάτω από το ποίημα υπάρχει τούτο το σημείωμα γραμμένο με το χέρι της Δώρας Μοάτσου: «Το ποίημα αυτό «δημοσιεύτηκε» στην εφημερίδα του τοίχου των εξόριστων του Αη-Στράτη στην επέτειο της Οχτωβριανής επανάστασης. Δεν το θυμόμουνα και τώρα το συμπλήρωσα και το δίνω για δημοσίευση. Με την ίδια ευκαιρία...»

Οι δυό τελευταίες αράδες «Δεν το θυμόμουνα κλπ.» είναι διαγραμμένες με μολύβι. Το ποίημα αυτό δεν το συμπεριέλαβε ποτέ σε βιβλίο του. Θυμούμαι αμυδρά πως για πρώτη φορά είχε δημοσιευθεί στην εφημερίδα της Εργατικής Βοήθειας που έβγαινε στην Αθήνα κείνα τα χρόνια. Το άφησε έξω από τα «Άπαντά» του (τα ((Ποιητικά» του «Κέδρου») γιατί το θεωρούσε σκληρό. Για τον ίδιο λόγο απέκλεισε και άλλα ποιήματα ή αισθητικά και κριτικά δοκίμια για το Δελμούζο, τον Αποστολάκη και άλλους.

Ο «Οχτώβρης» βρέθηκε στα χειρόγραφα του Βάρναλη σε πολλές μορφές, που δε μοιάζουν μεταξύ τους. Ο Γ.Π. Σαββίδης δημοσίευσε μια απ' αυτές (περιοδικό «Ηριδανός», αριθ. 2, Οχτώβρης-Νοέμβρης 1975, σελ. 42) με τον τίτλο «Αι-Στράτης 1935». Το αντίγραφο που δημοσιεύεται εδώ είναι γραμμένο με το χέρι του Βάρναλη και με κοινό μολύβι. Όσες διορθώσεις έκανε πάνω σ' αυτό τις έκανε με μελάνι. Τη χρονιά 1935 τη διόρθωσε, το 5 το έκανε με μελάνι 4 η γυναίκα του, γιατί δε θυμόταν ακριβώς πότε εξορίστηκε. Το σωστό είναι το 1935.

Να σημειώσω ότι ο Βάρναλης είχε εξοριστεί, το 1935, μαζί με τον Δ. Γληνό και άλλους κομμουνιστές και δημοκράτες, στον Άι Στράτη. Την αποστολή του στην εξορία την έχει αφηγηθεί ποιητικά ο Βάρναλης σε ένα άλλο ποίημά του, το «Στην εξορία». Ύστερα από λαϊκές κινητοποιήσεις, αρκετοί εξόριστοι γύρισαν σπίτια τους με τον νέο χρόνο το 1936. Στον Ριζοσπάστη της 21 Ιανουαρίου 1936 διαβάζω ότι ο Βάρναλης μίλησε σε προεκλογική συγκέντρωση του Παλλαϊκού Μετώπου (που ήταν ο εκλογικός συνασπισμός του ΚΚΕ) και εμψύχωσε τους συγκεντρωμένους με τους στίχους «Απ' τα μπουντρούμια και την εξορία / η νέα του κόσμου ξεκινά Ιστορία».

SARANTAKOS.GR